ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

                           Από  τους Da  Canal της  βενετίας

                           στους Δακανάληδες  της Κρήτης

                           Μια ιστορική αναδρομή με βάση τη γενεαλογική
                                                 έρευνα και 

                           καταγραφή του Μανόλη Δακανάλη.

                            Ο  θυρεός – Οικόσημο της οικογένειας 
                                 Da  Canal / Δακανάληδων 

                           στη Βενετία και την Κρήτη.

Κρητκό    και    Βενετικό

                                                                                                                                                                   

                                                                                       

              Εγγραφή  σε ανάρτηση

              Μανόλης Δακανάλης  idi45.blogspot.com

                                        Κατάκτηση της Κρήτης
                                 από τους Βενετούς

        Η Δ΄ Σταυροφορία είχε δραματικές εξελίξεις και συνέπειες ολέθριες για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Με την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1204 η αυτοκρατορία καταλύθηκε ουσιαστικά και στην Ελλάδα ιδρύθηκαν μικρά κρατίδια με Φράγκους ηγεμόνες. Στην δίνη των δραματικών αυτών γεγονότων βρέθηκε και η Κρήτη από τον Μάιο του 1204.

     Ο Βυζαντινός πρίγκιπας Αλέξιος, γιός του έκπτωτου αυτοκράτορα Ισαακίου Β΄ Αγγέλου, ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους αρχηγούς της Δ΄ σταυροφορίας, για να εξασφαλίσει την αποκατάσταση του πατέρα του στον βυζαντινό θρόνο. Μεταξύ των άλλων υποσχέσεών του περιλαμβάνονταν και η Κρήτη, που την υποσχέθηκε δώρο στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης οι σταυροφόροι παραχώρησαν στον Βονιφάτιο το δικαίωμα να καταλάβει την Κρήτη. Ο Βονιφάτιος δεν είχε τα μέσα να καταλάβει τη νήσο και φάνηκε απρόθυμος για ναυτικές περιπέτειες.

     Ο πονηρός δόγης της Βενετίας Ερρίκος Dandolo επωφελήθηκε την ευκαιρία και έπεισαν τον Βονιφάτιο να παραχωρήσει την Κρήτη στην Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η συμφωνία υπογράφηκε στις 12-8-1204 στην Ανδριανούπολη και η Κρήτη έγινε Βενετική με το ευτελέστατο ποσό των 1.000 μαρκών Αργύρου, περίπου 5.000 χρυσά δουκάτα.

      Με την κατοχή της Κρήτης η Βενετία θα έκλεινε στο νότο την αλυσίδα των νησιωτικών της κτήσεων και θα δημιουργούσε συνάμα μια μεγάλη γέφυρα για το εμπόριο στην Αίγυπτο και στην Ανατολή. Η εξαιρετικά προνομιακή θέση της Κρήτης στο σταυροδρόμι της Μεσογείου θα εξασφάλιζε στην Βενετία την κυριαρχία των θαλασσών.

     Η απασχόληση όμως της Βενετίας στην εξασφάλιση άλλων κτήσεων στην Πελοπόννησο και στο Αιγαίο δεν της επέτρεψε να καταλάβει εγκαίρως την Κρήτη και ο τολμηρός Γενουάτης αρχιπειρατής και κόμης της Μάλτας Ερρίκος Fescatore  αντίπαλος των Βενετών, κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Κρήτης και μπόρεσε να οχυρώσει τα τρία μεγάλα φρούρια του Χάνδακα (Ηρακλείου), της Σητείας και του Ρεθύμνου και να κτίσει μικρότερα σε επίκαιρες θέσεις, για να στερεώσει την εξουσία του.

     Οι Βενετοί θορυβήθηκαν από την δράση των Γενουατών και έστειλαν  στρατό και στόλο το 1207 με αρχηγούς τους Ranieri Dantolo και Ruggiero Premarino. H επιχείρηση κατέληξε σε οικτρή αποτυχία. Οργανώθηκε αμέσως νέα εκστρατεία με αρχηγό τον Giacomo Longo το 1208. Την άνοιξη του 1209 οι Βενετοί κατόρθωσαν να κυριεύσουν το φρούριο του Παλαιοκάστρου στα σημερινά Λινοπεράματα. Ο αγώνας συνεχίστηκε μέχρι το 1212 και ο πρώτος Βενετός Δούκας της Κρήτης Ιάκωβος Tiepolo κατόρθωσε να επιβληθεί και ν αναγκάσει τον αντίπαλο Γενουάτη να εγκαταλείψει το νησί με συνθήκη. Έγινε μια τελευταία προσπάθεια των Γενουατών Το 1266-1294 αλλά δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Η Βενετία είναι πια ο αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος της Κρήτης. Αλλά η  Βενετία θα αντιμετωπίσει στην Κρήτη τη λυσσαλέα και επίμονη αντίσταση του Κρητικού λαού και θα θυσιάσει άφθονο χρήμα και αίμα για δυο περίπου αιώνες, για την οριστική επιβολή της κυριαρχίας της.

    Η Βενετία ίδρυσε στην Κρήτη την υπερπόντια αποικία της την οποία ονόμασε RECNO DI CANTIA ( Βασίλειο της Κρήτης).

   Πηγές: Θεοχάρης Δετοράκης Ιστορία της Κρήτης σελ.163.  Δακανάλης Μανόλης. ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ 1204-1997.

              Οι  Δακανάληδες  από τη  Βενετία 
                              στην Κρήτη

      Την Κρήτη διοικούσε ο Ύπατος Άρχων της νήσου ο Δούκας (Duca)  περιβεβλημένος με την ανωτάτη πολιτική και στρατιωτική εξουσία, ο οποίος εκλέγονταν για δυο χρόνια από τη Γερουσία της Βενετίας. Εκτός από τον Δούκα εκλέγονταν και δυο σύμβουλοι. Όλοι μαζί αποτελούσαν την «αυθεντία», που αποφάσιζε επί παντός θέματος.

    Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Βενετούς το 1212 κατέφυγαν λόγω εποικισμού από τη Βενετία στην Κρήτη πολλές οικογένειες ευγενείς, ηγετικές για να τη διοικήσουν. Παραθέτουμε μερικές από τις οικογένειες αυτές:  Κορνάρηδες, Δάνδολοι, Βερνάρηδες, Μορωζίνηδες, Δονάτηδες, Βενιέρηδες, Δαμουλήδες, Γριμάνηδες, Δακανάληδες, Βαρότζηδες, Γραδενίγηδες, Σανούδηδες και πάρα πολλές άλλες. ( Νικ. Ψιλάκης τόμος 2^ος σελ. 104  και  Χρυσ. Τσικριτσή-Κατσιανάκη Κρητικά Επώνυμα Ενετικής Προελεύσεως). Οι Βενετικές αυτές οικογένειες αποτελούσαν την ανώτατη κοινωνική βαθμίδα και αποκαλούνταν στα έγγραφα «ευγενέστατοι άρχοντες και εκλαμπρότατοι αφέντες». Οι Κρητικοί ευγενείς ήταν δεύτερης κατηγορίας.

      Ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναζήτηση και παρουσίαση της οικογένειας ΔΑΚΑΝΑΛΗ στο πέρασμα των αιώνων.  Το επίθετο Δακανάλης το απαντάμε ως Δακανάλης – κης, Δαγκανάλης, Δακαναροπούλα και σήμερα βενετικό Da Canal και Ιταλικό Canale από τόπων. Υπάρχει και το βυζαντινό Δεκανάλης άσχετο με το Κρητικό.

    Το όνομα καταγράφεται σε πολλές μαρτυρίες από το 1212 – 1623 με τους τύπους  da Canale και de Canale ή de Canali.

    Θα αναφέρουμε τους Δούκες Johanes de Canali (Ιωάννης Δακανάλης) 1254  και Guido de Canale ( Γουίδων Δακανάλης) το 1304  και το 1308.

  Στον Raynerio de Canalis ( Ραϋνέριο Δακανάλη) παραχωρούνται δυο καβαλλαρίες στο διαμέρισμα Χανίων το 1252  και Jacodo (Γιάκομο) και Johanes (Ιωάννης) de Canalis, Canaletto da Canale  1320  στο Χάνδακα.

    Ο Βενετός χρονογράφος Martino da Canal (Μαρτίνος Δακανάλης) καταγράφει πως ξέσπασε στην Κρήτη η εξέγερση του 1272-1273 με αρχηγούς τους Ρεθεμιώτες αδελφούς Γεώργιο και Θεόδωρο Χορτάτζη.

    Ο Ιωάννης Μοτσενίγκος  ΓενικόςΠροβλεπτής του Βασιλείου της Κρήτης το 1589 αναφέρει ως προβλεπτές  ιππικού τους  Vicento da Canal ( Βικέντιος Δακανάλης) και τους αδελφούς του. Ο Αυγουστίνος Δακανάλης επίσης αναφέρεται το 1602 προβλεπτής ιππικού.

    Έγινε επιθεώρηση του ιππικού  Ηρακλείου από τον Fabio da Canal ( Φάβιο Δακανάλη) Γενικό Προβλεπτή το 1582.

    Στην έκθεσή του ο Γενικός Προβλεπτής Φίλιππος Πασκουαλίγκο αναφέρει, ότι στις 28-1-1591 μεταδόθηκε πανούκλα στον Χάνδακα, από  ένα καράβι του Γεωργίου Πακόπουλου που είχε έλθει από την Κωνσταντινούπολη. Πέθαναν τις επόμενες μέρες μόνο στην πόλη του Ηρακλείου 8.600 άτομα, αξιωματικοί, στρατιώτες, ναύτες, πρωτομάστορες ναυπηγίων, απλοί άνθρωποι και ο εκλαμπρότατος Τζάκομο Ντα Κανάλ (Δακανάλης) υπάλληλος του ταμείου.(Στεργ. Σπανάκης, σελ.81 τόμος 3^ος. Μνημεία Κρητικής Ιστορίας).

   Μεταξύ ευγενών του Ηρακλείου και φεουδαρχών υπαίθρου, Alesio Canal,  Domeniko, Marko,  Nikolo, Marino Canal ( Αλέξιος, Μάρκος, Νικολός, Μαρίνος Δακανάλης)  και άλλοι το 1583. Σε έγγραφο του 1581 αναφέρεται η Δακαναροπούλα από τον Ξυδά.  Υπάρχουν και άλλες πολλές μαρτυρίες σχετικά με το επίθετο Δακανάλης, που δεν είναι δυνατό  να αναφερθούν.

    Ο Γεώργιος Πλουμίδης, Ελληνικές  Χώρες, αναφέρει: « Μεταξύ των πληθυσμών και στρατιωτών είχαν αναπτυχθεί στενές σχέσεις φιλικές και συγγενικές, αφού αρκετοί είχαν νυμφευθεί γυναίκες του τόπου». Οι μικτοί αυτοί γάμοι, ενώ προηγουμένως ήταν αθέμιτοι και απαγορεύονταν, ύστερα από τη συνθήκη του Καλλέργη το 1299 επιτράπηκαν.

    Οι εκθέσεις των προβλεπτών επιβεβαιώνουν τον εξελληνισμό του μεγαλύτερου μέρους του εγκατεστημένου στην Κρήτη Βενετικού στοιχείου, με την έννοια της αλλαγής της γλώσσας, του δόγματος και των ηθών.

    Ο Γενικός Προβλεπτής (1574-1577) Giakomo Foscarini στην έκθεση του αναφέρει σχετικά με τους Βενετούς : « Από τους ευγενείς Βενετούς…. Πολλοί είναι, που δεν έχουν ανάμνηση της ευγενικής καταγωγής τους και πολλοί άλλοι τόσο φτωχοί… εργάζονται με τα χέρια τους στις γεωργικές δουλειές και δεν διατηρούν τίποτε παρά το επίθετο και λίγο φέουδο, που τους έμεινε ύστερα από το μοίρασμα και ξαναμοίρασμα. Έχουν χάσει εντελώς τη γνώση της ιταλικής γλώσσας… και στα χωριά παρακολουθούν καμιά φτωχή λειτουργία στις Ορθόδοξες εκκλησίες». Ο F. Thiriet ομιλεί για εξελληνισμό Βενετικών οικογενειών μέχρι του σημείου να φαίνεται ότι χειροτονούνται ορθόδοξοι ιερείς.  

     Στους ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΥΣ  ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΑΣΤΡΟΦΥΛΑΚΑ αναφέρονται οι ευγενείς και οι φεουδάρχες του Ηρακλείου μεταξύ των οποίων και οι παρακάτω Δακανάληδες: Alesio Canal:  Αλέξιος Κανάλης του ποτέ Μάρκου. Domenico : Κυριάκος Κανάλης του ποτέ Μάρκου.  Mάρκος Κανάλης του ποτέ Νικολό. Μαρίνος Κανάλης του ποτέ  Μάρκου.  Ιωάννης Κανάλης του ποτέ Μάρκου….. Το όλο ευγενείς Βενετοί στο Ηράκλειο 164 και 800 φεουδάρχες που ζουν οι περισσότεροι στην ύπαιθρο. ( Πηγές: Δρ Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης Αρχιμανδρίτης. Η ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΎΜΕΝΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ. Αθήνα 1934).

  Το 1341 μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης του Λέοντα Καλλέργη, όπως αναφέρει στα απομνημονεύματα του ο γιατρός Γιώργης Δακανάλης, μετοίκησαν από το Χουμέρι στα Ανώγεια Μυλοπόταμου οι περισσότεροι Δακανάληδες μαζί με Καλλέργηδες, για ν αποφύγουν τις διώξεις των Βενετών. Στα Ανώγεια δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη κοιτίδα Δακανάληδων στην Κρήτη και  από τις αρχές του 20^ου αιώνα άρχισαν να  μετοικίζουν σε όλο τον κόσμο, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Ο Ανδρέας  Ιωάν. Δακανάλης ξενιτεύτηκε στην Αίγυπτο, όπου απέκτησε μεγάλη οικογένεια. Όταν ο Πρόεδρος Νάσεερ  άρχισε τις διώξεις κατά των ξένων, έφυγε όλη η οικογένειας και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ο ίδιος έμεινε εκεί και πέθανε.

     Δακανάληδες απαντάμε στα Ανώγεια, στο Χουμέρι, στο Αξέντι, στις Αρχάνες, στην Πλακιώτισσα, στου Μαδέ, στο Χαράκι, στις Μοίρες, στον Πύργο Μονοφατσίου, στο Ηράκλειο, στον Προφήτη Ηλία, στην Αθήνα, στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ και αλλού.

     Στις αρχές του 1900 μια οικογένεια Δακανάληδων από του Χουμέρι άλλαξε το επίθετο και το έκανε Δασκαλάκης, επειδή ο πατέρας της οικογένειας ήταν δάσκαλος και τον αποκαλούσαν Δασκαλάκη. Οι απόγονοι της οικογένειας αυτής κατοικούν σήμερα στο Ρέθυμνο και στο Πάνορμο.

     Πηγές: Χρυσούλα Τσικριτσή-Κασιανάκη ΚΡΗΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΕΩΣ. Αθήνα 1999.   Στέργιος Σπανάκης Μνημεία Κρητικής Ιστορίας τόμος 2^ος.   Δακανάλης Μανόλης ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΉΤΗ 1997.

                                                       Μοίρες  22           Φεβρουαρίου  2013