ΙΔΗ: Δεκεμβρίου 2013

Τ Ο Μ Ο Υ Λ Α Ρ Ι (ημίονος)

Του Δακανάλη Μανόλη πρώην Αγρονόμου

Του μουλάρι - ημίονος είναι ένα ζώο νόθο, προέρχεται από διασταύρωση πατέρα επιβήτορα γάιδαρο και μητέρα φοράδα ή από μητέρα γαϊδούρα και πατέρα άλογο (γαϊδουρομούλαρο), ημίονος = μισός όνος.

Το πιο συνηθισμένο είναι το μουλάρι από μητέρα φοράδα (αλογομούλαρο). Έχει το ίδιο ανάστημα με το άλογο, αλλά με πόδια γαϊδουριού με μικρές οπλές. Τα αυτιά του είναι μεγάλα, κοντή χαίτη με λίγες τρίχες όπως και το άλογο. Στο χρώμα μοιάζει της μάνας μελανό , ενώ στο γκάρισμα μοιάζει του πατέρα.

Το μουλάρι που προέρχεται από μητέρα γαϊδούρα και πατέρα άλογο (γαϊδουρομούλαρο) είναι κατώτερης ράτσας. Είναι πιο κοντό, με μεγάλα αυτιά και μικρότερο κεφάλι από αυτό του αλόγου. Από τον πατέρα κληρονομεί το χρεμέτισμα (γκάρισμα). Τα μουλάρια δεν γεννούν είναι στείρα, έχουν παρουσιαστεί σπάνιες γεννήσεις και τις ονομάζουν κατ΄ εξαίρεση εγκυμοσύνες. Αμφότερα τα μουλάρια συνδυάζουν πολλά προτερήματα και έχουν αξιόλογη εμπορική αξία. Η ανάπτυξη τους αργεί και τα βάζουν σε δουλειά (τα στρώνουν όπως λένε στα χωριά) μετά τον 4^ο χρόνο.

Δουλεύει ακάματα ίσαμε τα τριάντα του χρόνια, που αρχίζει να γερνάει. Έχει σταθερό βήμα, δύναμη, θάρρος και πείσμα. Βαδίζει με άνεση και σιγουριά σε ορεινούς δρόμους, γι΄ αυτό το προτιμούν στις ορεινές χώρες και στα ορεινά χωριά. Μπορεί να μεταφέρει άνετα τη μέρα περίπου 150 κιλά φορτίο σε απόσταση 30-40 χιλιομέτρων. Δεν εξαντλούνται οι δυνάμεις του και αν ακόμα δεν τρέφεται καλά. Το χρησιμοποιούσαν ως το φορτηγό της εποχής. Τα μουλάρια τα έβαζαν και όργωναν χωράφια με άροτρο και ήταν τα τρακτέρ της εποχής.

Το μουλάρι σπάνια προσβάλλεται από διάφορες ασθένειες από τις οποίες συνήθως προσβάλλεται το άλογο. Είναι πανέξυπνα ζώα και από τη φύση τους καχύποπτα, μέχρι να εμπιστευθούν τον άνθρωπο. Με την κατάλληλη εκπαίδευση με ήπιο τρόπο, με υπομονή και μεθοδικότητα ο άνθρωπος μπορεί να βελτιώσει τα χαρακτηριστικά τους. Τα μουλάρια τα χαρακτηρίζει η ξεροκεφαλιά και δεν είναι τίποτα άλλο από το ταλέντο για την αυτοπροστασία τους. Ο όρος μουλάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάποιο που είναι ιδιαίτερα επίμονος (μουλάρωσε).

Ο ημίονος συνδέεται στενά με την πολιτική ιστορία του ανθρώπου τουλάχιστο πριν από 3000 χρόνια. Η πρώτη πηγή που αναφέρεται στα συγκεκριμένα ζώα είναι η Ιλιάδα του Ομήρου. Οι αρχαίοι έλληνες εκτιμούσαν ιδιαίτερα την ορειβατική ικανότητα του ημιόνου και μάλιστα την είχαν ονομάσει «Ορέα». Έχει την ικανότητα του προσανατολισμού και της μνήμης, ώστε να βρίσκει πάντα με ακρίβεια το σωστό δρόμο.

Παλιότερα οι στρατοί είχαν πολλά μουλάρια, για να μεταφέρουν τρόφιμα, κανόνια, πολεμοφόδια και διάφορα άλλα εφόδια στα βουνά. Οι στρατιώτες που τα οδηγούσαν και τα φρόντιζαν λέγοντα «ημιονηγοί». Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-41, τα μουλάρια βοήθησαν πολύ το στρατό μας, που πολεμούσε στα απόκρημνα, κακοτράχαλα και χιονισμένα βουνά της Αλβανίας. Τα μουλάρια τα επιστράτευε ο στρατός με ειδικά δελτία επιστράτευσης, αφού προηγουμένως τα κατέγραφε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Το 1970 υπήρχαν συνολικά 176.492 μουλάρια σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές.

Το Απρίλιο του 1990 έγινε μια τέτοια επίσημη καταγραφή για τις ανάγκες του στρατού. Στην περιοχή του Γραφείου Αγροτικής Ασφάλειας (Αγρονομείο Μοιρών) που υπηρετούσα ως προϊστάμενος, καταγράφηκαν από τους αγροφύλακες 75 μουλάρια: στις Μοίρες 7, στη Μητρόπολη 6, στις Γκαγκάλες 2, στου Ρουφά 10, στο Μορόνι 2, στο Ζαρό 29, στη Γέργερη 10, στα Άνω Μούλια 4 και στη Βασιλική 5. Αλήθεια πόσα μουλάρια σήμερα υπάρχουν στα παραπάνω χωριά; Τη θέση τους έχουν πάρει τα αγροτικά αυτοκίνητα.

Στη Σαντορίνη, στη Λίνδο της Ρόδου, στον Όλυμπο και σε άλλα κυρίως ορεινά μέρη της Ελλάδας υπάρχει ένας ικανός αριθμός ημιόνων για τη μεταφορά των τουριστών και εφοδίων. Στην πατρίδα μας έχει μειωθεί πάρα πολύ ο αριθμός τους, και αυτά τα συμπαθή ζώα που τόσα έχουν προσφέρει στον άνθρωπο διαχρονικά ίσαμε σήμερα, τείνουν να εξαφανιστούν.-

Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ. Ο ίππος και η εκτροφή του.

Βικιπαίδεια ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια.

Φωτογραφίες Μανόλης Δακανάλης.