Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2014

ΖΑΓΟΡΙ - ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΒΙΚΟΥ - ΓΚΑΜΗΛΑ


           ΖΑΓΟΡΙ- ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΙΚΟΥ-ΤΥΜΦΗ
                          Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη
        Το ΖΑΓΟΡΙ  είναι  Σλάβικη  λέξη σύνθετη από το Ζα που σημαίνει πίσω και το gora που σημαίνει βουνό. Το Ζαγόρι είναι πίσω από το βουνό Μιτσικέλι και κατά τους ντόπιους σημαίνει Ζα και όρη δηλαδή πολλά βουνά. Η ιστορία του Ζαγορίου αρχίζει από το 1321. Σαράντα έξι είναι τα χωριά του Ζαγορίου και με βάση τα ιστορικά και γεωγραφικά κριτήρια διαιρούνται στο Ανατολικό ή Βλαχοζάγυρο, το Κεντρικό ή Βοϊκίκο  και το Δυτικό.
      Το Ζαγόρι είναι ο τόπος των  Ζαγοριανών που μέρεψαν το περιβάλλον, που έβαλαν πέτρινες σκεπές στα σπίτια τους, που έφτιαξαν προεκτάσεις της φύσης και γεφύρωσαν ποτάμια, που λάξευσαν με υπομονή περίτεχνα καλντερίμια στα σοκάκια των  χωριών και στα μονοπάτια. Είναι τόπος ξενιτεμένων ευεργετών, που γέμισαν με αρχοντικά,  σχολεία και εκκλησίες τα Ζαγοροχώρια.
        Στα βαθιά χαράματα της 25ης Οκτωβρίου 2014 ύστερα από ένα ολονύκτιο ταξίδι  με λεωφορείο, κάτω από αδιάκοπες καταρρακτώδεις βροχές μέσο της Εγνατίας Οδού με τα 46 τούνελ, φθάσαμε στην πανέμορφη Βίτσα του Κεντρικού Ζαγορίου. Εκεί εγκατασταθήκαμε σε  τρεις ξενώνες 55 ορειβάτες των ορειβατικών συλλόγων Ηρακλείου και Μοιρών (12 των Μοιρών) με αρχηγό την Άννα Παπαδάκη. Ο Θερμαϊκός δεν ήταν φιλικός μαζί μας, γιατί οι καταιγίδες και οι σφοδροί αγέρηδες κτυπούσαν δυνατά το αεροπλάνο και είχαμε πολλές αναταράξεις.
      Η ΒΙΤΣΑ (υψ960μ) βρίσκεται στο Κεντρικό Ζαγόρι στην είσοδο του Εθνικού Δρυμού Βίκου και Αώου. Είναι αμφιθεατρικά κτισμένη με δαιδαλώδη καλντερίμια και Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής σπίτια. Εντυπωσιάζουν τα πολλά μοναστήρια και οι βυζαντινές εκκλησίες. Διαπιστώσαμε ότι όλα τα βουνά γύρωθε ήταν κατάλευκα με χιόνια πάνω από τα 1300 μέτρα υψόμετρο.
       Ο κοσμογυριστής ήλιος βρίσκονταν ήδη μια κονταριά πάνω στον ουρανό, όταν μέσα από το χωριό Βίτσα, πήραμε ένα καταπληκτικής αρχιτεκτονικής κατασκευής πλακόστρωτο φιδωτό μονοπάτι τη Σκάλα της Βίτσας, η οποία συντηρήθηκε τα περασμένα χρόνια. Η σκάλα «βουτάει» στο φαράγγι του Βίκου δίδοντας πρόσβαση στο χωριό Κουκούλι, με το μεγάλο αρχιτεκτονικό τοξωτό γεφύρι του Μίσιου (όνομα χρηματοδότη) χτισμένο το 1748. Εκείνο που χαρακτηρίζει το  τοξωτό αυτό γεφύρι, είναι μια ξαφνική «στροφή» του κορμού του, προτού σβήσει στη δεξιά όχθη του φαραγγιού. Από το σημείο αυτό αρχίζει ουσιαστικά το άγριο φαράγγι  Βίκου  με τις κάθετες ορθολαγιές που αποζημιώνουν τον επισκέπτη. Οι πρόσφατες μεγάλες βροχοπτώσεις  είχαν φουσκώσει  αρκετά το ποτάμι του Βοϊδαμάτη.
       Από το φαράγγι του Βίκου ανηφορίσαμε στη Σκάλα Κουκουλίου, η οποία  ελίσσεται μέσα σε δάσος και μας οδήγησε στο πανέμορφο χωριό Κουκούλι (υψ900μ) του Κεντρικού Ζαγορίου. Εκεί επισκεφθήκαμε το Πνευματικό Κέντρο ΚΩΣΤΑΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ, που στεγάζει το μουσείο με τα αποξηραμένα βότανα, τα οποία ενδημούν στη χαράδρα του Βίκου, τη βιβλιοθήκη με τους πολλούς τόμους και  τα παλαιά χειρόγραφα.
      Η πορεία συνεχίστηκε προς το πετρόκτιστο χωριό Κήπους (υψ800μ) του Κεντρικού Ζαγορίου. Στο διάβα όλης της διαδρομής, συναντήσαμε μονοπάτια με καλντερίμια, απέραντα δάση από οξιές, βελανιδιές, πρίνους, αγριοτριανταφυλλιές, κέδρους, κρανιές  και γαύρους με μοναδικούς χρωματισμούς λόγω εποχής. Θαυμάσαμε το ξακουστό γεφύρι του Ντούτσου ή Κόκορη, που πατάει σε μεγαλειώδη βράχια, το  μικρό γεφύρι του Αρκούδου,  αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι του Πλακίδα ή Καλογερικό  του1814, το οποίο είναι κυματιστό και μοιάζει με κάμπια εν κινήσει, και τέλος το τοξωτό γεφύρι Κοντοδήμου λίγο έξω από το  χωριό Κήπους του Κεντρικού Ζαγορίου. Όλα τα γεφύρια των Ζαγαριών, αποτελούν δείγματα παραδοσιακής λαϊκής αρχιτεκτονικής μιας άλλης Ηπειρώτικης εποχής.
     Το Βραδέτο (υψ1340μ) είναι το ψηλότερο χωριό του Ζαγορίου με λιγοστούς κατοίκους και υπήρξε θερινός οικισμός βοσκών.  Η περιώνυμη Σκάλα του Βραδέτου κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα από βοσκούς και συνδέει το Βραδέτο με το Τσεπέλοβο και τον υπόλοιπο κόσμο. Έχει μήκος 1600 μέτρα, με 1200 σκαλιά και πάνω από 40 στριφογυριστά πέταλα. Παραμένει ακέραιη, είναι η πιο εντυπωσιακή, αποτελεί αδιάψευστο μάρτυρα της Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής και των μαστόρων της πέτρας.  Εννέα μέλη  της παρέας μας πρόλαβαν και ανέβηκαν τη σκάλα. Από τη θέση Μπελόη το μπαλκόνι του Βίκου η θέα προς το Γκραν Κάνυον  της Ελλάδας είναι καταπληκτική. 
      Η όλη πορεία είχε ήπιες υψομετρικές διαφορές με πλύστες εναλλαγές του περιβάλλοντος, ήταν πάρα πολύ εμπειρική και μας πήρε έξι ώρες.
       ΦΑΡΑΓΓΙ ΒΙΚΟΥ 26-10: Το Μονοδέντρι (υψ1060μ) του Δυτικού Ζαγορίου είναι αμφιθεατρικά κτισμένο στις πλαγιές του όρους Στούρος (υψ1559μ), σύμφωνα με την ζαγορίτικη αρχιτεκτονική. Σπίτια, πλατείες, σοκάκια, είναι όλα κτισμένα από πέτρα, ενώ υπάρχουν πολλά παλιά αρχοντικά. Ένας πλακόστρωτος δρόμος μας έφερε στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής του 1412, στο μπαλκόνι του Βίκου.   Ένα  στενό μονοπάτι σμιλευμένο σε πολλά σημεία στις κάθετες ορθοπλαγιές οδηγεί σε μια σπηλιά και ασκητήρια που ασκήτευαν καλόγριες. Κάτω από το μονοπάτι υπάρχει αμέτρητο βάθος και πάνω δυσθεώρητο ύψος, απαιτείται μεγάλη προσοχή να περάσει ο επισκέπτης το μονοπάτι. Κατά την τοπική παράδοση στη σπηλιά αυτή, όσο και σε άλλες του φαραγγιού κατέφευγαν οι κυνηγημένοι - κατατρεγμένοι από τους Τουρκαλβανούς, γιατί ο Βίκος ήταν τόπος ελευθερίας.
      Το φαράγγι του Βίκου μπήκε το 1997 στο βιβλίο Γκίνες ως το βαθύτερο φαράγγι του πλανήτη, καθώς το μέγιστο κάθετο ανάπτυγμα των τοιχωμάτων, που είναι κομμένα σαν μια μεγάλη μαχαιριά, φθάνουν τα 900 μέτρα, το πλάτος του κυμαίνεται από 100 μέχρι 1.100 μέτρα και το μήκος τα 12 χιλιόμετρα. Το αποκαλούν το «Γκραν Κάνυον της Ελλάδας». Βίκος σημαίνει «χάος», όπως λένε οι εντόπιοι κάτοικοι. Το φαράγγι του Βίκου βρίσκεται στην οροσειρά της Βόρειας Πίνδου και αρχίζει  από το αρχιτεκτονικό τοξωτό  μεγάλο γεφύρι του Μίσιου.
      Το κατηφορικό οφιοειδές μονοπάτι που ακολουθήσαμε, ελίσσονταν μέσα στο πυκνό δάσος από οξιές  και μας οδήγησε στα χαοτικά σπλάχνα  του φαραγγιού. Όσο προχωρούσαμε το μάτι μας, δε χόρταινε να βλέπει αυτή την αγριάδα και τη μαγεία της φύσης που μας προκαλούσε δέος και φόβο. Επικρατούσε μια απέραντη γαλήνη μέσα σε αυτή την άγρια - παρθένα φύση, ακούγονταν μόνο η ροή του Βαϊδαμάτη και το κελάδημα πουλιών. Μετά από τρεις περίπου ώρες  φθάσαμε στη θέση Κλήμα με πηγή νερού, στο σημείο αυτό  ενώνεται  ο Βίκος με το φαράγγι του Μέγα Λάκκου. Ταυτόχρονα με μας περνούσε το φαράγγι και ο Ορειβατικός Ρίου-Πατρών.
       Ο Βίκος είναι κατάφυτος από οξιές, σφεντάμια, μαύρη πεύκη, πουρνάρια, γαύρους, κρανιές, κέδρους, κουμαριές, κυπαρίσσια και επιδίδονταν σε ένα χρωματικό όργιο λόγω της εποχής του Φθινοπώρου. Το μάτι χάνει το μέτρημα των αποχρώσεων, που κυμαίνονταν από το χρυσαφί, πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί, ως το χρώμα της σκουριάς. Όταν φωνάξεις δυνατά, η ηχώ θα γυρίσει πίσω τη φωνή σου αμέτρητες φορές.
       Το μονοπάτι ακολουθεί συνεχώς την αριστερή πλευρά και μετά από  πέντε ώρες ευχάριστης και ονειρεμένης πορείας μας έφερε εκεί που χτυπά η καρδιά του φαραγγιού στις πηγές του Βοϊδαμάτη. Από τα σωθικά του βουνού αναβλύζουν τεράστιες ποσότητες υδάτων και δημιουργούν μια μικρή λίμνη, «Αγκαστρωμένη» την ονομάζουν.  Στην απέναντι όχθη βρίσκονται τα απομεινάρια από τη Μονή της Παναγίας του Βίκου. Το ποτάμι σχηματίζει μια αέναη ορμητική ροή και εκβάλει στην Αδριατική Θάλασσα μέσω της Αλβανίας.
        Η διαδρομή του άγριου Βίκου αποτελεί ένα διακαεί πόθο και μύθο για τους ορειβάτες που αγαπούν και σέβονται το περιβάλλον.
        Ο Εθνικός Δρυμός του Βίκου-Αώου είναι από τα λιγοστά καταφύγια άγριας ζωής στην Ευρώπη. Οι βιολόγοι και περιβαλλοντολόγοι επιβεβαιώνουν 133 είδη πουλιών, μεταξύ των οποίων αετούς, γύπες και από ζώα, λαγούς, σκίουρους, αγριόχοιρους, λύκους, τσακάλια, ελάφια, ζαρκάδια, αγριόγηδα και μεγάλος αριθμός αρκούδων, ενώ τα ερπετά φθάνουν τα 21 είδη και 10 είδη αμφιβίων.  Πάνω από 1700 είδη φυτών και φαρμακευτικών βοτάνων έχουν καταγράψει μέχρι στιγμής, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά και την εποχή αυτή τα κυκλάμινα βρίσκονταν σε πλήρη άνθιση. Τα βότανα του Βίκου δημιούργησαν μερικά επαγγέλματα στο παρελθόν, όπως οι φαρμακοτρίφτες και οι βικογιατροί ή κομπογιαννίτες.
      Από τις πηγές του Αώου το καλντερίμι ανηφορίζει απότομα και μετά από μιας ώρας πορεία, βρεθήκαμε στο πέτρινο χωριό Βίκος (υψ770μ) του Δυτικού Ζαγορίου. Από το μπαλκόνι του χωριού είχαμε την ευκαιρία, να θαυμάσουμε το δρυμό των μεγάλων κορφών, τα χρωματικά όργια των δέντρων και τους δολαμιτικούς Πύργους της Αστράκας. Το συνολικό μήκος της διαδρομής ήταν 16,5 χιλιόμετρα και μας πήρε περίπου 7 ώρες.
      ΤΥΜΦΗ-ΓΚΑΜΗΛΑ-ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ 27-10: Ένα ακόμα από τα αριστούργημα της Ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής αποτελούν το Μεγάλο  και Μικρό Πάπιγκο (υψ960μ).
      Πάνω από το Μικρό Πάπιγκο ίστανται όρθιοι τεράστιοι βράχοι με οδοντωτές κορφές, που τους ονομάζουν Πύργους της Αστράκας. Όσες φορές να κοιτάξεις τους τεράστιους  αυτούς  δολαμιτικούς βράχους, βλέπεις διαφορετική εικόνα, το πρωί με ομίχλη, το δειλινό τους βάφει κόκκινους, ενώ εμείς τους είδαμε πασπαλισμένους με χιόνι. Ο ψηλότερος από τους πέντε πύργους φτάνει τα 1788 μέτρα.
       Από την άκρη του χωριού πήραμε ένα πάρα πολύ καλά διαμορφωμένο μονοπάτι, που ελίσσεται μέσα στο δάσος από οξιές, βελανιδιές, πουρνάρια, μαύρη πεύκη, κυπαρίσσια και κέδρους. Μετά  το δασόριο συναντήσαμε ένα επιβλητικό γυμνό αλπικό τοπίο στο οποίο κυριαρχούσαν οι κέδροι και οι αστράγαλοι (κεντούκλες).Το μονοπάτι περνά από τις πηγές «Αντακλή», «Τράφος» και «Κρούνα», με κατάκρυα νερά. Από τα μέσα της διαδρομής (υψ1600μ) βαδίζαμε πάνω στο χιόνι, είδαμε επί τέλους μια άσπρη μέρα έστω και προσωρινή. Στο άνετο καταφύγιο της Αστράκας (υψ1.950μ) στη θέση «Ροδόβολη» φθάσαμε μετά από τριάμισι ώρες ανάβασης, όπου εγκατασταθήκαμε.
       Στα 2497 μέτρα υψώνεται η κορφή Γκαμήλα, που πήρε το όνομα από την ψηλότερη κορφή της, που μοιάζει με τη ράχη της καμήλας, ενώ οι άλλες μεγάλες κορφές διαδέχονται η μια την άλλη, Γκούρα (2467μ), Πλόσκος (2377μ) με πιο δημοφιλή την Αστράκα (2436μ). Από τη βορεινή πλευρά το βουνό οριοθετείτε από την άγρια χαράδρα του Αώου, από τη δυτική με  το φαράγγι του Βίκου που οι πλαγιές του πέφτουν απότομα, ενώ από την ανατολική οι πλαγιές του είναι ήπιες.
       Από το καταφύγιο πήραμε ένα κατηφορικό χιονισμένο μονοπάτι με προορισμό τη μεγαλύτερη Δρακλίμνη (υψ2050μ) που είναι ένας από τους πιο δημοφιλής προορισμούς των ορειβατών. Στον πάτο της ρεματιάς συναντήσαμε τη μικρή λίμνη της Αστράκας και παρά πέρα τη στάνη Τσουμάνη. Εκεί διακλαδώνονται δυο μονοπάτια, το ένα οδηγεί στην κορφή της Γκαμήλας και το άλλο στη  Δρακολίμνη, που βρίσκεται σε ένα μικρό οροπέδιο πάνω στην αλπική ζώνη με επιφάνεια οκτώ στρεμμάτων και  με συγκλονιστική ομορφιά. Μια λίμνη με ένα μυθικό δράκο και πολλά αληθινά «δρακάκια» μικρόσωμα αμφίβια που ονομάζονται τρίτωνες, «ψάρι με τα πόδια» τα ονομάζουν οι ντόπιοι. Το χειμώνα επιβιώνουν από τους παγετώνες, γιατί πέφτουν σε χειμερία νάρκη. Ο τοπικός θρύλος αναφέρει, ότι από τη λίμνη έβγαινε παλιά ένας δράκος και από αυτόν πήρε το όνομα. Στα Ελληνικά βουνά υπήρχαν κάποτε  παγετώνες και τα λίγα σημάδια που έχουν αφήσει πίσω τους, είναι  οι δρακολίμνες και οι χαλασάδες. Δρακολίμνες υπάρχουν μόνο στη Βόρεια Πίνδο, στο Σμόλικα, στο Γράμμο  και στη Φλέγκα.
        Κάτω μας απλώνονταν η βαθιά χαράδρα του Αώου ποταμού, γύρωθε ατενίζαμε άγριες κορφές, τα ρέματα έτρεχαν κρυστάλλινα νερά, οι υποαλπικές λίμνες, τα σπάνια αλπικά οικοσυστήματα με αγριολούλουδα και οι δασωμένες πλαγιές, είναι αυτά που βλέπει ο επισκέπτης στην Τύμφη. Τα παραπάνω την καθιστούν, ένα από τα  πιο όμορφα βουνά της Ελλάδας. Η όλη πορεία πήρε περίπου τριάμισι ώρες.
         Το καταφύγιο ήταν πάρα πολύ καθαρό, σύγχρονο, τα  φαγητά  που μας σέρβιραν ήταν ποιοτικά άριστα και  σε χαμηλές τιμές. Μετά το δείπνο ακολούθησαν, τραγούδια, χοροί και η ατμόσφαιρα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη.
       Επιστροφή 28-10. Πάνω από το κάτασπρο με χιόνια «Διάσελο της Αστράκας»  ατενίζαμε με το πρώτο φως της ημέρας τα άγρια χιονισμένα βουνά της Αλβανίας, όπου οι εγγύς πρόγονοί μας πολέμησαν ηρωικά, έσπασαν τα μούτρα του φασίστα Ντούτσε Μουσολίνι και μας οδήγησαν σε Εθνική υπερηφάνεια. Οι πολιτικοί  της μεταπολίτευσης μας οδήγησαν στην οικονομική καταστροφή, εμείς όμως κοιτάζουμε με το κεφάλι πάντα ψηλά. Από το καταφύγιο κατηφορίσαμε με πολύ γρήγορο ρυθμό για το Μικρό Πάπιγκο, γιατί έφθασε η ώρα της επιστροφής.
       Στο ενδιάμεσο του Μικρού και του Μεγάλου Πάπιγκου βρίσκονται οι «Κολυμπήθρες». Πρόκειται για κοιλώματα στα εντυπωσιακά ασβεστολιθικά πετρώματα που δημιουργήθηκαν από την  αέναη ροή των νερών του ρέματος Ρογκοβό.  Ίσως να μην υπάρχει πιο παράδοξη εικόνα στην ορεινή Ελλάδα, να βλέπει κανείς το καλοκαίρι τους ανθρώπους με πετσέτες και μαγιό να πηγαίνουν για βουτιές στις φυσικές πισίνες με τα  κρυστάλλινα νερά.
       Όλες τις μέρες είχαμε σύμμαχο τον καιρό, ο οποίος ήταν φθινοπωρινός ηλιόλουστος, με λίγες συννεφιές και κανονικές για την εποχή θερμοκρασίες. Η συνεργασία, η συντροφικότητα, η αλληλοβοήθεια,  όλες αυτές τις μέρες, ήταν στον υπέρτατο βαθμό.
       Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Ορειβατικό Σύλλογο Ηρακλείου και την αρχηγό μας Άννα Παπαδάκη, που διοργάνωσε και έφερε εις πέρας αυτή την εκδρομή στα ονειρεμένα και άγρια τοπία της Βόρειας Πίνδου, που θα μας μείνουν αξέχαστα. –
Πηγές:  Τα 5 και 33 τεύχη του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης. Εκδόσεις  ΤΑ ΝΕΑ.-
Πλατεία Βίτσας

Σκάλα Βίτσας

Κυκλάμινο στου βράχου τη σχισμάδα


Βοϊδαμάτης ποταμός

Γέφυρα του Μίσιου

Μικρός Παράδεισος

Στο χωριό Κουκούλι.

Στο γεφύρι του Κόκορη

Γεφύρι του Κόκορη

Δρακολίμνη με χιόνι, φότο  Μ. Ντρετάκης

Δρακολίμνη το 2000.

Παράλληλη με το γεφύρι του Κόκορη

Γεφύρι του Αρκούδο


Καλογερικό γεφύρι

Πάνω στο Καλογερικό ή Πλακίδα

Όλοι στο Καλογερικό

Γεφύρι Κοντοδήμου

Σκάλα Βραδέτου

Στη Σκάλα του Βραδέτου

Σκάλα Βραδέτου


Στο Μονοδέντρι

Στο μονοπάτι προς τα ασκηταριά



Άποψη Βίκου

Στο μονοπάτι του Βίκου

Το γεύμα.

Άποψη Βίκου

Το βουνό έπεσε στη λίμνη

Άποψη Βίκου

Πηγές Βοϊδαμάτη

Το απολαμβάνει στα παγωμένα νερά

Χαλάρωση

Κρυστάλλινα νερά και Παναγία του Βίκου

Δυτική έξοδο του Βίκου

 Πύργοι της Αστράκας

Καταφύγιο Αστράκας

Μικρή Δρακολίμνη

Αστράκα

Με φόντο τη Δρακολίμνη

Γλέντι στο καταφύγιο
Στη Βίτσα
Στο Μονοδέντρι
Προς τα ασκηταριά
Φαράγγι Βίκου

Κατάβαση στο Μ.Πάπιγκο





Κολυμπίθρες


2 σχόλια: