ΙΔΗ: Ιουλίου 2014

Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014

74η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟΝ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ

74^η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΣΤΟΝ ΨΗΛΟΡΕΙΤΗ

Του ορειβάτη ΔΑΚΑΝΑΛΗ Μανόλη

«Ο Γέρο Ψηλορείτης χαρακτηρίζεται από μια πλειάδα μητάτων που φιλοξενεί και έχουν καταγραφεί πάνω από 300».

Στις 19-20 Ιουλίου 2014 στη γιορτή του Προφήτη Ηλία προστάτη των ορειβατών, πραγματοποιήθηκε στον Ψηλορείτη ή Ίδη κάτω από το άγρυπνο βλέμμα και την καθοδήγηση του Δία η 74^η Πανελλήνια Ορειβατική Συνάντηση με οικοδεσπότες-διοργανωτές τους ορειβατικούς συλλόγους Ηρακλείου και Ρεθύμνου μιας και ο Ψηλορείτης ανήκει και στους δυο νομούς.

Με το λυκόφως στο μαγευτικό οροπέδιο της Νίδας (υψ.1450μ) πάνω στο χορτάρι (νευρίδα) ενδημικό του Ψηλορείτη, είχαν στηθεί αμέτρητες σκηνές σχηματίζοντας ένα πολύχρωμο πανελλήνιο ορειβατικό χωριό από 800 περίπου ορειβάτες.

Η πρώτη Πανελλήνια Ορειβατική Συνάντηση πραγματοποιήθηκε στον Όλυμπο στις 15-6-1936. Λόγω όμως της γερμανικής κατοχής σταμάτησαν οι συναντήσεις αυτές για κάμποσα χρόνια. Το 1948 έγινε στον Ψηλορείτη η 8^η Πανελλήνια Συνάντηση και έκτοτε γίνονται κάθε χρόνο σε κάποιο βουνό της Ελλάδας.

Μας υποδέχτηκαν στη γραμματεία οι διοργανωτές σύλλογοι πολύ εγκάρδια και μας έδωσαν διάφορα αναμνηστικά δώρα. Η ομάδα του Ορειβατικού Μοιρών αποτελούνταν από 30 ορειβάτες. Συναντήσαμε αρκετούς παλιούς γνώριμους φίλους από προηγούμενες συναντήσεις. Τα είπαμε μεταξύ μας και ευχηθήκαμε υγεία, πολλές αναβάσεις και δώσαμε ραντεβού για τον επόμενο Ιούλιο σε κάποιο βουνό της Ελλάδας.

Η μέρα μάζευε σιγά-σιγά τα φτερά της για να κουρνιάσει πίσω από την κορφή του Ψηλορείτη. Την ώρα αυτή πραγματοποιήθηκε μια σεμνή, ιερή τελετή συνάντησης των ορειβατών έξω στον περίβολο του Ιδαίου Άντρου, στο σημείο ακριβώς που ο Μίνωας έπαιρνε τους νόμους από τον πατέρα του Δία κάθε εννέα χρόνια, για να τους εφαρμόσει στο βασίλειό του. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης Κεφαλογιάννης, ο οποίος απεύθυνε σύντομο χαιρετισμό, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηρακλείου Ευριπίδης Κουκιαδάκης, ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ορειβατών Γεωργούλιας και άλλοι.

Ακολούθησαν προσφωνήσεις των προέδρων των ορειβατικών συλλόγων όλης της Ελλάδας και ανταλλαγές δώρων. Δυο σοβαρές και επίκαιρες προτάσεις αναφέρθηκαν από τους ειδικούς. Η πρώτη αναφέρονταν να σταματήσει άμεσα η Υδρόλυση των χημικών όπλων της Συρίας, που γίνεται δυτικά της Κρήτης και η δεύτερη να μην εγκαθίστανται νέες ανεμογεννήτριες πάνω στα βουνά, οι οποίες καταστρέφουν τη βιοποικιλότητά τους, χωρίς να προσφέρουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, όπως έχουν δείξει οι έρευνες. Και οι δυο αυτές προτάσεις έγιναν ομόφωνα δεκτές.

Στη συνέχεια στον περίβολο χώρο της εκκλησίας της Ανάληψης του Χριστού προσφέρθηκε πλούσιο δείπνο. Το γλέντι άρχισε με χορούς της Ρούμελης, Ηπείρου και νήσων, έπαιξε θαυμάσια ζωντανή μουσική ένα συγκρότημα από το Ρέθυμνο. Στη συνέχεια συνεχίστηκε το γλέντι με κρητικούς χορούς από το συγκρότημα του Ανωγειανού λυράρη Μενέλαου Νταγιαντά. Το χορό άρχισαν μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανωγείων ντυμένοι κρητικά και την παράσταση έκλεψε ο Ανωγειανός πηδηχτός, ο πυρρίχιος χορός των Κουρητών. Γενικά γλέντησαν όλοι οι παρευρισκόμενοι παρά τον παγωμένο βοριά που φυσούσε και το τρικούβερτο γλέντι κράτησε μέχρι τις μεταμεσονύκτιες ώρες.

Το Ιδαίο Άντρο ή Σπηλιάρα τση βοσκοπούλας όπως την αποκαλούν οι Ανωγειανοί (υψ.1490μ), ήταν κατά τους Μινωικούς χρόνους ο σπουδαιότερος λατρευτικός χώρος του νησιού, αλλά και το μοναδικό σημείο που κατά τους αρχαιολόγους λατρεύονταν ο μέγιστος των θεών Δίας. Η Ρέα φυγάδευσε εκεί και έκρυψε στη σπηλιά της Ίδης το θείο βρέφος, για να γλιτώσει από τον οργή του πατέρα του Κρόνου. Οι Κουρήτες ή αρχαίοι Δάκτυλοι οι φύλακες του Δία, χτυπούσαν δυνατά τις ασπίδες τους στη θέση «Τυμπανάτορα» για να τον προστατεύσουν από τη μανία του Κρόνου, που καταβρόχθιζε το κάθε τι. Η κατσίκα Αμάλθεια έτρεφε το μωρό με το γάλα της και οι μέλισσες με μέλι.

Το Ιδαίο Άντρο είχε γίνει σημαντικό προσκύνημα και είναι εμφανές από τα πολυάριθμα αφιερώματα, αγγεία διαφόρων μεγεθών, περίτεχνα σκεύη, ειδώλια, ασπίδες, σφραγίδες από ελεφαντόδοντο, κοσμήματα χρυσά, αργυρά και χάλκινα, υπάρχει ένα βιβλίο γεμάτο θησαυρούς. Σύντομες ανασκαφικές έρευνες έγιναν από τους αρχαιολόγους Ξανθουδίδη και Μαρινάτο, ενώ η πιο σημαντική ανασκαφή διεξήχθη το χρονικό διάστημα 1982-1986 από το Γιάννη και την Έφη Σακελαράκη.

Η λατρεία άρχισε από την προϊστορική εποχή και συνεχίστηκε μέχρι τη Ρωμαϊκή. Προσκυνητές του ιερού υπήρξαν οι Πυθαγόρας, Επιμενίδης και άλλοι. (Πηγές: Επιχειρησιακό πρόγραμμα του Υπουργείου Παιδείας 2007-2013).

Ο εξωτερικός περίβολος του Ιδαίου Άντρου αποτελούσε οργανωμένο σε επιστημονική βάση Αστεροσκοπείο μετρήσεων των ηλιοστασίων τουλάχιστο κατά τη μινωική περίοδο (πηγές: 11^ο Κρητολογικό Συνέδριο στο Ρέθυμνο. Νίκος Λεβεντάκης).

Με το πρώτο φως της ημέρας στις 20 Ιουλίου, διαπιστώσαμε ότι ο καιρός είχε επιδεινωθεί με συννεφιές και δυνατούς παγωμένους βοριάδες. Το μεγαλύτερο μέρος των ορειβατών μετά το πρωινό ανηφόρισε από τη θέση «Πόρο του Βοσκερού», για την κορφή του Τιμίου Σταυρού (υψ2456μ), ακολουθώντας ένα οφιοειδές αρχέγονο μονοπάτι. Μετά από λίγο είχε σχηματιστεί μια τεράστια ανθρώπινη κινούμενη αλυσίδα, που έφθανε ίσαμε τη θέση «Κόλλητα».

Το μυστηριώδες αυτό βουνό είναι γυμνό με ραβδώσεις σαν ρυτίδες που το αυλακώνουν. Τα πρόβατα, οι κατσίκες αναμειγνύονται μέσα στις λουτσές (Βερβερίς), κεντούκλες (αστράγαλοι) και τα χρώματα του βουνού. Τα πρόβατα μαζεύονται στις βοσκάδες για να βοσκήσουν, ενώ οι κατσίκες από πείσμα στέκονται μοναχικές πάνω στα υψηλότερα και απόκρημνα βράχια. Όσο περισσότερο ανεβαίνεις, τόσο η γη αποκτά μια σεληνιακή όψη. Όλα εκεί πάνω είναι αρχέγονα από την εποχή του Δία. Ακούγονταν μονάχα ο μανιασμένος βοριάς, το βέλασμα και τα κουδούνια των προβάτων από τα οποία τα αναγνωρίζουν οι βοσκοί.

Ο Ψηλορείτης (ψηλό βουνό) ή Ίδη ( Ίδα = δασωμένο βουνό) έχει μήκος 35 χιλιόμετρα, είναι το ψηλότερο βουνό της Κρήτης με πιο ψηλή κορφή τον Τίμιο Σταυρό (υψ.2456μ). Άλλες μεγάλες κορφές είναι ο Αγκαθιάς (2424μ), η Στολίστρα (2325μ), του Βουλομένου (2267μ), ο Κούσακας (2209μ), η Μαύρη (1960μ), Χαλασοκεφάλα, Σκήνακας, Κουρούνα και άλλες. Το βουνό λόγω των ασβεστολιθικών πετρωμάτων έχει πολλές εκατοντάδες σπηλιές, βάραθρα, δολίνες και την ταφκούρα (υψ1480μ) βάθους 810 μέτρων στη θέση «Πετραδολάκκια». Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ποικιλομορφία τοπίων, υψηλή βιοποικιλότητα και συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο Natura 2000. Το γεωπάρκο του Ψηλορείτη περιλαμβάνει ολόκληρο τον Ψηλορείτη και δημιουργήθηκε από το διαδημοτικό φορέα ανάπτυξης τον ΑΚΟΜ-Μ «Ψηλορείτης» και φθάνει μέχρι το όρος Κουλούκωνας ή Ταλαία όρη. (Πηγές: βιβλίο ΑΝΩΓΕΙΑ τουριστικός οδηγός έκδοση 2007 του ΔΗΜΟΥ ΑΝΩΓΕΙΩΝ).

Σύμφωνα με το μουσείο Φυσικής Ιστορίας στον Ψηλορείτη απαντάμε 1000 είδη φυτών από τα οποία τα 75 είναι ενδημικά. Η ορνιθοπανίδα είναι πολύ πλούσια και αποτελείται από χρυσαετούς, σπιζαετούς, γυπαετούς ή κοκαλάδες, γύπες ή σκάρες, κοράκια, πέρδικες, ασβούς, ζουρίδες, αγριόγατους, λαγούς, αγκαθοπόντικες, είδη σαυρών και τρία είδη φιδιών.

Ο Γέρο Ψηλορείτης χαρακτηρίζεται από μια πλειάδα μητάτων που φιλοξενεί και έχουν καταγραφεί πάνω από 300. Τα κατασκευάζουν λιθοτεχνίτες με πέτρες, έχουν κυκλική-θολωτή μορφή και αποτελούν καταλύματα των βοσκών. Δεν μπορούμε με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε πότε άρχισαν να κατασκευάζονται. Ίσως από την εποχή της Ενετοκρατίας.

Από τη θέση Βουλωμένου το Λάκκο και πάνω επικρατούσαν χειμωνιάτικες ακραίες καιρικές συνθήκες, με ισχυρούς παγωμένους βοριάδες, χαμηλές νεφώσεις και πολύ μικρή ορατότητα. Οι πιο τολμηροί αγνόησαν τις δυσκολίες και ανέβηκαν στον Τίμιο Σταυρό, οι υπόλοιποι επέστρεψαν πίσω για λόγους ασφαλείας. Η όλη πορεία κράτησε περίπου εφτά ώρες.

Οι υπόλοιποι ορειβάτες ακολουθήσαμε πορεία για το περίφημο Καμαραϊκό Σπήλαιο (υψ.1524μ), το οποίο βρίσκεται στη νότια πλαγιά της κακοτράχαλης Μαύρης Κορφής ή Σέλλα Διγενή (υψ.1960μ). Η πορεία έγινε νοτιοανατολικά από τον «Πόρο της Μηλιάς», στη συνέχεια από τη θέση «Μπριγιό» με την πηγή, ύστερα ακολουθήσαμε ένα αρχέγονο μονοπάτι που ελίσσονταν μέσα σε δάση από πρίνους, σφεντάμια και πεύκα, που έφθαναν λίγο πιο κάτω από το σπήλαιο.

Στο σπήλαιο λατρεύονταν μια θεότητα προστάτιδα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας πιθανώς της Ειλειθυίας. Τα αγγεία που βρέθηκαν στο σπήλαιο είναι ο λεγόμενος Καμαραϊκός ρυθμός, εξαιρετικής τέχνης, βασιλικού χαρακτήρα, όπως κύπελλα, φρουτιέρες, τεϊέρες, πιθάρια ποικίλου μεγέθους, σπονδικά αγγεία, κρατήρες κλπ. Θαυμαστοί μινωίτες καλλιτέχνες ζωγράφιζαν πάνω σ΄ αυτά κυρίως σπειροειδή και καμπυλόγραμμα σχήματα λευκό και ερυθρό πάνω σε μαύρο φόντο.

Ας φανταστούμε τις πομπές των προσκυνητών που ξεκινούσαν από την αρχαία Φαιστό τις μέρες των εορτών (πιθανώς το θέρος), ακολουθούσαν το πανάρχαιο μονοπάτι και μέσω των Καμαρών, έφθαναν στο σπήλαιο όπου απέθεταν τα τάματα. Το αρχέγονο μονοπάτι από τις Καμάρες ίσαμε το σπήλαιο σώζεται μέχρι σήμερα. Η λατρεία άρχισε από το 2000 πχ. και έφθασε ίσαμε το 1100 πχ. Ανασκαφές έγιναν το καλοκαίρι του 1894 από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή και το 1913 από την Αγγλική.(Πηγές: Το Ηράκλειο και ο νομός του 1971, Νομαρχίας Ηρακλείου σελ.44).

Η όλη πορεία ήταν φανταστική με πλείστες εναλλαγές του περιβάλλοντος και κράτησε περίπου πέντε ώρες.

Ευχαριστούμε πολύ τους διοργανωτές ορειβατικούς συλλόγους Ηρακλείου και Ρεθύμνου για την άψογη διοργάνωση, τη ζεστή φιλοξενία που μας πρόσφεραν και τους ευχόμαστε υγεία και πολλές αναβάσεις.-

Στο βωμό του Ιδαίου Άντρου (φότο Ντρετάκης)

Ιδαίο Άντρο από ψηλά (Αeria.gr)

Aπό ψηλά η Νίδα (Αeria.gr)

Στο ξωκλήσι της Ανάληψης.

Το συγκρότημα Ρεθύμνου, Φότο Βογιατζάκης

Προς Ψηλορείτη (Ντρετάκης)

Από ψηλά το γλέντι (Αeria.gr)

Χώρος κατασκήνωσης

Από το χώρο κατασκήνωσης

Δημιουργήθηκε πανελλήνιο χωριό

Καλοσώρισμα με μια ρακή, μια σταφίδα και φυστίκια

Προς Ιδαίο Άντρο

Οι Ανωγειανοί ψήνουν αντικριστό

Το σπίτι του Δία

Εσωτερικό Ιδαίου Άντρου

Από την τελετή

Ο Δήμαρχος Ανωγείων

Από την τελετή

Ο Γιάνης με τις μαντινάδες του

΄Ολοι στο χορό

Οι Ανωγειανοί χορεύουν πηδηχτό.

Προς Καμαραϊκό Σπήλαιο.

Στη θέση Μπριγιό

Καμαραϊκό Σπήλαιο

Ορειβάτες Μοιρών

Μητάτο Ψηλορείτη

Οροπέδιο Νίδας από ψηλά (Aeria.gr)

Προς Ψηλορείτη (Ντρετάκης)

Κορφή Τίμιος Σταυρός (Ντρετάκης)

Ο Πρόεδρος Ορειβατικού Μοιρών

Ο λυράρης Μενέλαος Νταγιαντάς με το συγκρότημά του

Τρίτη 8 Ιουλίου 2014

ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ - ΜΟΥΡΙ

ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΚΑΙ ΜΟΥΡΙ

Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη

Η οροσειρά των Λευκών Ορέων είναι ένα μοναδικό βουνό, το οποίο χαρακτηρίζεται από μια πλειάδα κορφών οι περισσότερες σε σχήμα κώνου. Έχει 50 κορφές πάνω από 2000 μέτρα και 55 κάτω από 2000μ, η μεγαλύτερη από τις οποίες είναι οι Πάχνες με υψόμετρο 2452μ. Είναι γυμνές με διάφορα χρώματα, μοιάζουν με σεληνιακό τοπίο και σχεδόν ανύπαρκτη βλάστηση. Το βουνό κοσμείται από βαθιές χαραδρώσεις κομμένες σαν μαχαιριές και σχηματίζονται 31 μεγάλα φαράγγια από τα οποία εξέχει το πανευρωπαϊκού κάλλους φαράγγι της Σαμαριάς. Κάτω από το δασόριο το βουνό είναι κατάφυτο από πεύκα, κυπαρίσσια, σφεντάμια και πρίνους.

Στα κεντρικά Λευκά Όρη από τα 1800 μέτρα υψόμετρο ίσαμε τα 2000 σχηματίζεται ένα υψίπεδο, το οποίο περιβάλλεται από αναρίθμητες γυνές κορφές και άγρια βράχια, που σε κακές καιρικές συνθήκες εύκολα χάνεις τον προσανατολισμό σου.

Σήμερα (6-7-2014) ο γράφων και ο Αποστόλης Παυλίδης του Ορειβατικού Μοιρών ορειβατήσαμε από το τέλος του υψιπέδου ίσαμε το καταφύγιο «ΤΑΚΗΣ ΧΟΥΛΙΟΠΟΥΛΟΣ» στη θέση «Κατσιβέλι» στις νότιες υπώρειες της κορφής Σβουριχτής. Το μονοπάτι που ακολουθήσαμε είναι πανάρχαιο και συνδέει την επαρχία Σφακιών με το Οροπέδιο του Ομαλού. Διαπιστώσαμε για πολλοστή φορά, ότι το βουνό αυτό όταν το περπατάς, προκαλεί δέος, φόβο και σεβασμό αντικρίζοντας αυτό το άγριο ερημικό-σεληνιακό τοπίο. Την έρημο αυτή στολίζουν τα ελάχιστα φυτά που φύονται, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά-μοναδικά. Η ευρύτερη περιοχή γύρω από το καταφύγιο είναι κατάφυτη από μαλοτήρα ή τσάι του βουνού, η οποία ευωδίαζε ολόκληρο το βουνό. Η μαλοτήρα έχει 34 διαφορετικές ουσίες όπως λένε οι ειδικοί με πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, όπως στο κρυολόγημα, στο στομάχι, είναι τονωτική αντιφλεγμονώδης κλπ. Η πορεία μας ήταν πολύ ευχάριστη και μας πήρε συνολικά τέσσερις ώρες.

Επισκεφθήκαμε το εγκαταλειμμένο χωριό Μουρί των Σφακιών (υψ1010μ) οι κάτοικοι του οποίου στο παρελθόν, είχαν δώσει υπέροχους Εθνικούς αγώνες κατά των καταχτητών. Στην απογραφή του 1961 απογράφησαν 4 κάτοικοι. Σήμερα είναι μόνο χαλάσματα εκτός από την εκκλησία και δυο ή τρία σπίτια που έχουν κτιστεί ή αναπαλαιωθεί. Ο Ορφανουδάκης από την Ανώπολη ο οποίος παραθερίζει εκεί το καλοκαίρι, μας φιλοξένησε και μας είπε διάφορα χρήσιμα πράγματα για το χωριό. Από το Μουρί έχουν τις ρίζες τους οι Κελαϊδήδες, Καβρουδάκηδες, Σκορδύληδες, Μπριλάκηδες, Ψιλλάκηδες, Κατσιάδες και άλλοι.-