ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

                           Από  τους Da  Canal της  βενετίας

                           στους Δακανάληδες  της Κρήτης

                           Μια ιστορική αναδρομή με βάση τη γενεαλογική
                                                 έρευνα και 

                           καταγραφή του Μανόλη Δακανάλη.

                            Ο  θυρεός – Οικόσημο της οικογένειας 
                                 Da  Canal / Δακανάληδων 

                           στη Βενετία και την Κρήτη.

Κρητκό    και    Βενετικό

                                                                                                                                                                   

                                                                                       

              Εγγραφή  σε ανάρτηση

              Μανόλης Δακανάλης  idi45.blogspot.com

                                        Κατάκτηση της Κρήτης
                                 από τους Βενετούς

        Η Δ΄ Σταυροφορία είχε δραματικές εξελίξεις και συνέπειες ολέθριες για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Με την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως το 1204 η αυτοκρατορία καταλύθηκε ουσιαστικά και στην Ελλάδα ιδρύθηκαν μικρά κρατίδια με Φράγκους ηγεμόνες. Στην δίνη των δραματικών αυτών γεγονότων βρέθηκε και η Κρήτη από τον Μάιο του 1204.

     Ο Βυζαντινός πρίγκιπας Αλέξιος, γιός του έκπτωτου αυτοκράτορα Ισαακίου Β΄ Αγγέλου, ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τους αρχηγούς της Δ΄ σταυροφορίας, για να εξασφαλίσει την αποκατάσταση του πατέρα του στον βυζαντινό θρόνο. Μεταξύ των άλλων υποσχέσεών του περιλαμβάνονταν και η Κρήτη, που την υποσχέθηκε δώρο στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης οι σταυροφόροι παραχώρησαν στον Βονιφάτιο το δικαίωμα να καταλάβει την Κρήτη. Ο Βονιφάτιος δεν είχε τα μέσα να καταλάβει τη νήσο και φάνηκε απρόθυμος για ναυτικές περιπέτειες.

     Ο πονηρός δόγης της Βενετίας Ερρίκος Dandolo επωφελήθηκε την ευκαιρία και έπεισαν τον Βονιφάτιο να παραχωρήσει την Κρήτη στην Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας. Η συμφωνία υπογράφηκε στις 12-8-1204 στην Ανδριανούπολη και η Κρήτη έγινε Βενετική με το ευτελέστατο ποσό των 1.000 μαρκών Αργύρου, περίπου 5.000 χρυσά δουκάτα.

      Με την κατοχή της Κρήτης η Βενετία θα έκλεινε στο νότο την αλυσίδα των νησιωτικών της κτήσεων και θα δημιουργούσε συνάμα μια μεγάλη γέφυρα για το εμπόριο στην Αίγυπτο και στην Ανατολή. Η εξαιρετικά προνομιακή θέση της Κρήτης στο σταυροδρόμι της Μεσογείου θα εξασφάλιζε στην Βενετία την κυριαρχία των θαλασσών.

     Η απασχόληση όμως της Βενετίας στην εξασφάλιση άλλων κτήσεων στην Πελοπόννησο και στο Αιγαίο δεν της επέτρεψε να καταλάβει εγκαίρως την Κρήτη και ο τολμηρός Γενουάτης αρχιπειρατής και κόμης της Μάλτας Ερρίκος Fescatore  αντίπαλος των Βενετών, κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Κρήτης και μπόρεσε να οχυρώσει τα τρία μεγάλα φρούρια του Χάνδακα (Ηρακλείου), της Σητείας και του Ρεθύμνου και να κτίσει μικρότερα σε επίκαιρες θέσεις, για να στερεώσει την εξουσία του.

     Οι Βενετοί θορυβήθηκαν από την δράση των Γενουατών και έστειλαν  στρατό και στόλο το 1207 με αρχηγούς τους Ranieri Dantolo και Ruggiero Premarino. H επιχείρηση κατέληξε σε οικτρή αποτυχία. Οργανώθηκε αμέσως νέα εκστρατεία με αρχηγό τον Giacomo Longo το 1208. Την άνοιξη του 1209 οι Βενετοί κατόρθωσαν να κυριεύσουν το φρούριο του Παλαιοκάστρου στα σημερινά Λινοπεράματα. Ο αγώνας συνεχίστηκε μέχρι το 1212 και ο πρώτος Βενετός Δούκας της Κρήτης Ιάκωβος Tiepolo κατόρθωσε να επιβληθεί και ν αναγκάσει τον αντίπαλο Γενουάτη να εγκαταλείψει το νησί με συνθήκη. Έγινε μια τελευταία προσπάθεια των Γενουατών Το 1266-1294 αλλά δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Η Βενετία είναι πια ο αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος της Κρήτης. Αλλά η  Βενετία θα αντιμετωπίσει στην Κρήτη τη λυσσαλέα και επίμονη αντίσταση του Κρητικού λαού και θα θυσιάσει άφθονο χρήμα και αίμα για δυο περίπου αιώνες, για την οριστική επιβολή της κυριαρχίας της.

    Η Βενετία ίδρυσε στην Κρήτη την υπερπόντια αποικία της την οποία ονόμασε RECNO DI CANTIA ( Βασίλειο της Κρήτης).

   Πηγές: Θεοχάρης Δετοράκης Ιστορία της Κρήτης σελ.163.  Δακανάλης Μανόλης. ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ 1204-1997.

              Οι  Δακανάληδες  από τη  Βενετία 
                              στην Κρήτη

      Την Κρήτη διοικούσε ο Ύπατος Άρχων της νήσου ο Δούκας (Duca)  περιβεβλημένος με την ανωτάτη πολιτική και στρατιωτική εξουσία, ο οποίος εκλέγονταν για δυο χρόνια από τη Γερουσία της Βενετίας. Εκτός από τον Δούκα εκλέγονταν και δυο σύμβουλοι. Όλοι μαζί αποτελούσαν την «αυθεντία», που αποφάσιζε επί παντός θέματος.

    Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Βενετούς το 1212 κατέφυγαν λόγω εποικισμού από τη Βενετία στην Κρήτη πολλές οικογένειες ευγενείς, ηγετικές για να τη διοικήσουν. Παραθέτουμε μερικές από τις οικογένειες αυτές:  Κορνάρηδες, Δάνδολοι, Βερνάρηδες, Μορωζίνηδες, Δονάτηδες, Βενιέρηδες, Δαμουλήδες, Γριμάνηδες, Δακανάληδες, Βαρότζηδες, Γραδενίγηδες, Σανούδηδες και πάρα πολλές άλλες. ( Νικ. Ψιλάκης τόμος 2^ος σελ. 104  και  Χρυσ. Τσικριτσή-Κατσιανάκη Κρητικά Επώνυμα Ενετικής Προελεύσεως). Οι Βενετικές αυτές οικογένειες αποτελούσαν την ανώτατη κοινωνική βαθμίδα και αποκαλούνταν στα έγγραφα «ευγενέστατοι άρχοντες και εκλαμπρότατοι αφέντες». Οι Κρητικοί ευγενείς ήταν δεύτερης κατηγορίας.

      Ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναζήτηση και παρουσίαση της οικογένειας ΔΑΚΑΝΑΛΗ στο πέρασμα των αιώνων.  Το επίθετο Δακανάλης το απαντάμε ως Δακανάλης – κης, Δαγκανάλης, Δακαναροπούλα και σήμερα βενετικό Da Canal και Ιταλικό Canale από τόπων. Υπάρχει και το βυζαντινό Δεκανάλης άσχετο με το Κρητικό.

    Το όνομα καταγράφεται σε πολλές μαρτυρίες από το 1212 – 1623 με τους τύπους  da Canale και de Canale ή de Canali.

    Θα αναφέρουμε τους Δούκες Johanes de Canali (Ιωάννης Δακανάλης) 1254  και Guido de Canale ( Γουίδων Δακανάλης) το 1304  και το 1308.

  Στον Raynerio de Canalis ( Ραϋνέριο Δακανάλη) παραχωρούνται δυο καβαλλαρίες στο διαμέρισμα Χανίων το 1252  και Jacodo (Γιάκομο) και Johanes (Ιωάννης) de Canalis, Canaletto da Canale  1320  στο Χάνδακα.

    Ο Βενετός χρονογράφος Martino da Canal (Μαρτίνος Δακανάλης) καταγράφει πως ξέσπασε στην Κρήτη η εξέγερση του 1272-1273 με αρχηγούς τους Ρεθεμιώτες αδελφούς Γεώργιο και Θεόδωρο Χορτάτζη.

    Ο Ιωάννης Μοτσενίγκος  ΓενικόςΠροβλεπτής του Βασιλείου της Κρήτης το 1589 αναφέρει ως προβλεπτές  ιππικού τους  Vicento da Canal ( Βικέντιος Δακανάλης) και τους αδελφούς του. Ο Αυγουστίνος Δακανάλης επίσης αναφέρεται το 1602 προβλεπτής ιππικού.

    Έγινε επιθεώρηση του ιππικού  Ηρακλείου από τον Fabio da Canal ( Φάβιο Δακανάλη) Γενικό Προβλεπτή το 1582.

    Στην έκθεσή του ο Γενικός Προβλεπτής Φίλιππος Πασκουαλίγκο αναφέρει, ότι στις 28-1-1591 μεταδόθηκε πανούκλα στον Χάνδακα, από  ένα καράβι του Γεωργίου Πακόπουλου που είχε έλθει από την Κωνσταντινούπολη. Πέθαναν τις επόμενες μέρες μόνο στην πόλη του Ηρακλείου 8.600 άτομα, αξιωματικοί, στρατιώτες, ναύτες, πρωτομάστορες ναυπηγίων, απλοί άνθρωποι και ο εκλαμπρότατος Τζάκομο Ντα Κανάλ (Δακανάλης) υπάλληλος του ταμείου.(Στεργ. Σπανάκης, σελ.81 τόμος 3^ος. Μνημεία Κρητικής Ιστορίας).

   Μεταξύ ευγενών του Ηρακλείου και φεουδαρχών υπαίθρου, Alesio Canal,  Domeniko, Marko,  Nikolo, Marino Canal ( Αλέξιος, Μάρκος, Νικολός, Μαρίνος Δακανάλης)  και άλλοι το 1583. Σε έγγραφο του 1581 αναφέρεται η Δακαναροπούλα από τον Ξυδά.  Υπάρχουν και άλλες πολλές μαρτυρίες σχετικά με το επίθετο Δακανάλης, που δεν είναι δυνατό  να αναφερθούν.

    Ο Γεώργιος Πλουμίδης, Ελληνικές  Χώρες, αναφέρει: « Μεταξύ των πληθυσμών και στρατιωτών είχαν αναπτυχθεί στενές σχέσεις φιλικές και συγγενικές, αφού αρκετοί είχαν νυμφευθεί γυναίκες του τόπου». Οι μικτοί αυτοί γάμοι, ενώ προηγουμένως ήταν αθέμιτοι και απαγορεύονταν, ύστερα από τη συνθήκη του Καλλέργη το 1299 επιτράπηκαν.

    Οι εκθέσεις των προβλεπτών επιβεβαιώνουν τον εξελληνισμό του μεγαλύτερου μέρους του εγκατεστημένου στην Κρήτη Βενετικού στοιχείου, με την έννοια της αλλαγής της γλώσσας, του δόγματος και των ηθών.

    Ο Γενικός Προβλεπτής (1574-1577) Giakomo Foscarini στην έκθεση του αναφέρει σχετικά με τους Βενετούς : « Από τους ευγενείς Βενετούς…. Πολλοί είναι, που δεν έχουν ανάμνηση της ευγενικής καταγωγής τους και πολλοί άλλοι τόσο φτωχοί… εργάζονται με τα χέρια τους στις γεωργικές δουλειές και δεν διατηρούν τίποτε παρά το επίθετο και λίγο φέουδο, που τους έμεινε ύστερα από το μοίρασμα και ξαναμοίρασμα. Έχουν χάσει εντελώς τη γνώση της ιταλικής γλώσσας… και στα χωριά παρακολουθούν καμιά φτωχή λειτουργία στις Ορθόδοξες εκκλησίες». Ο F. Thiriet ομιλεί για εξελληνισμό Βενετικών οικογενειών μέχρι του σημείου να φαίνεται ότι χειροτονούνται ορθόδοξοι ιερείς.  

     Στους ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΥΣ  ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΑΣΤΡΟΦΥΛΑΚΑ αναφέρονται οι ευγενείς και οι φεουδάρχες του Ηρακλείου μεταξύ των οποίων και οι παρακάτω Δακανάληδες: Alesio Canal:  Αλέξιος Κανάλης του ποτέ Μάρκου. Domenico : Κυριάκος Κανάλης του ποτέ Μάρκου.  Mάρκος Κανάλης του ποτέ Νικολό. Μαρίνος Κανάλης του ποτέ  Μάρκου.  Ιωάννης Κανάλης του ποτέ Μάρκου….. Το όλο ευγενείς Βενετοί στο Ηράκλειο 164 και 800 φεουδάρχες που ζουν οι περισσότεροι στην ύπαιθρο. ( Πηγές: Δρ Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης Αρχιμανδρίτης. Η ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΎΜΕΝΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ ΕΠΤΑΝΗΣΟΣ. Αθήνα 1934).

  Το 1341 μετά το άδοξο τέλος της επανάστασης του Λέοντα Καλλέργη, όπως αναφέρει στα απομνημονεύματα του ο γιατρός Γιώργης Δακανάλης, μετοίκησαν από το Χουμέρι στα Ανώγεια Μυλοπόταμου οι περισσότεροι Δακανάληδες μαζί με Καλλέργηδες, για ν αποφύγουν τις διώξεις των Βενετών. Στα Ανώγεια δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη κοιτίδα Δακανάληδων στην Κρήτη και  από τις αρχές του 20^ου αιώνα άρχισαν να  μετοικίζουν σε όλο τον κόσμο, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Ο Ανδρέας  Ιωάν. Δακανάλης ξενιτεύτηκε στην Αίγυπτο, όπου απέκτησε μεγάλη οικογένεια. Όταν ο Πρόεδρος Νάσεερ  άρχισε τις διώξεις κατά των ξένων, έφυγε όλη η οικογένειας και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, ο ίδιος έμεινε εκεί και πέθανε.

     Δακανάληδες απαντάμε στα Ανώγεια, στο Χουμέρι, στο Αξέντι, στις Αρχάνες, στην Πλακιώτισσα, στου Μαδέ, στο Χαράκι, στις Μοίρες, στον Πύργο Μονοφατσίου, στο Ηράκλειο, στον Προφήτη Ηλία, στην Αθήνα, στην Αυστραλία, στις ΗΠΑ και αλλού.

     Στις αρχές του 1900 μια οικογένεια Δακανάληδων από του Χουμέρι άλλαξε το επίθετο και το έκανε Δασκαλάκης, επειδή ο πατέρας της οικογένειας ήταν δάσκαλος και τον αποκαλούσαν Δασκαλάκη. Οι απόγονοι της οικογένειας αυτής κατοικούν σήμερα στο Ρέθυμνο και στο Πάνορμο.

     Πηγές: Χρυσούλα Τσικριτσή-Κασιανάκη ΚΡΗΤΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΕΩΣ. Αθήνα 1999.   Στέργιος Σπανάκης Μνημεία Κρητικής Ιστορίας τόμος 2^ος.   Δακανάλης Μανόλης ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΝΕΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΉΤΗ 1997.

                                                       Μοίρες  22           Φεβρουαρίου  2013

ΟΡΟΣ ΣΙΔΕΡΩΤΑΣ

                                 Σ Ι Δ Ε Ρ Ω Τ Α Σ

                                        Του  Δακανάλη Μανόλη  Αντιπροέδρου

                                                                            ΕΟΣ ΜΟΙΡΩΝ

            Στις 17 Μαρτίου 2013  παρά του ότι ήταν απόκριες εμείς του Ορειβατικού Μοιρών, προτιμήσαμε να σεργιανήσουμε στο βουνό Σιδέρωτας, για να αναπνεύσουμε καθαρό αέρα, που μέχρι  σήμερα παραμένει ακόμα  αφορολόγητος.

          Ο Σιδέρωτας έχει ύψος 1136 μέτρα και σχηματίζεται μεταξύ του  όρους Κέδρος και  της μαγευτικής ακτής Τριόπετρας στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος. Είναι σπανό βουνό στο οποίο κυριαρχούν  θάμνοι  από αγκαραθιές, ασπάλαθους, αστιβίδες, σπάρτους  και  φρύγανα. Έχει μικρά υδάτινα ρέματα, ενώ έχει ελάχιστες πηγές  κυρίως στις υπώρειες. Η πιο ιδανική εποχή για να ανέβεις στο βουνό είναι η Άνοιξη.

          Στην κορφή του βουνού πάνω στο βράχο υπάρχει το εκκλησάκι της Αναλήψεως,  φθάσαμε  εκεί μετά από δυο ώρες ανηφορικής πορείας 23  ορειβάτισσες και ορειβάτες με τον άξιο αρχηγό Αποστόλη Παυλίδη. Η εκκίνηση άρχισε από το χωριό Ακούμια που είναι σκαρφαλωμένο στις βόρειες πλαγιές του βουνού. Εκεί πάνω επικρατούσαν χαμηλές  θερμοκρασίες και φυσούσε παγωμένος βοριάς.

    Υπήρχε διαύγεια και η θέα από εκεί πάνω ήταν καταπληκτική, είτε νοτικά προς την όμορφη παραλία της Τριόπετρας, είτε ανατολικά προς τον κόλπο της Μεσαράς και τα Αστερούσια Όρη. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν τοποθετηθεί σε όλη την κορυφογραμμή  του βουνού επιβλητικές ανεμογεννήτριες ύψους 40 και πλέον μέτρων.

      Κατά γενική ομολογία  η πορεία εντυπωσίασε όλους τους ορειβάτες η οποία κράτησε  συνολικά τρεισήμισι ώρες.-

                                                      Μοίρες  18-3-2013

Μικρός άρκαλος ή ασβός θύμα

Μέρος της παρέας

Η Μαρία ήταν ασυγκράτητη

Ο Γιάννης και ο Λευτέρης μπροστάρηδες

Ανεβαίνοντας

Η ελιά του βουνού ανθισμένη

΄Ολοι οι δυνατοί μαζί

Ο βράχος με το εκκλησάκι

Ανεμογενήτριες στην κορυφογραμμή

Ανατολική κορυφογραμμή

 Γεύμα στην κορφή

Κάθοδος από το βράχο

Επιστροφή

Μαργαρίτα της Άνοιξης

Ορχιδέα

Λίγη ξεκούραση

   

ΠΑΛΗΟΧΩΡΑ - ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ- ΓΑΥΔΟΣ

                    ΣΤΗΝ  ΠΑΛΗΟΧΩΡΑ – ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ

                                      ΚΑΙ  ΓΑΥΔΟ

                               Του Δακανάλη Μανόλη Αντιπρόεδρου 

                                                     Ε.Ο.Σ. Μοιρών

           «Πήραμε μαζί μας μια πέτρα ή ένα κοχίλι που αφθονούν στη Γαύδο, για να θυμούμαστε τι αφήσαμε πίσω μας και για  να ξαναπάμε στο νησί».

         Στις 3 Ιουλίου 2009 επτά ορειβάτες του ορειβατικού Μοιρών βρεθήκαμε στην όμορφη και μαρτυρική Κάνδανο. Οι Γερμανοί στις 3 Ιουνίου 1941 εκδικήθηκαν το θάνατο 25 στρατιωτών τους, γιατί θεώρησαν ως υπεύθυνους τους κατοίκους της Κανδάνου, καταστρέψανε εκ θεμελίων το χωριό και εκτέλεσαν 23 Κανδανιώτες. Η Γερμανική διαταγή μεταξύ άλλων έλεγε, «για να μην μπορεί να ανοικοδομηθεί πλέον».

         Δυο χιλιόμετρα ανατολικά από το χωριό Καμάρια του Σελίνου βρίσκεται η μοναδική Κρητική «Πυραμίδα». Στο σημείο της πυραμίδας με ευχαρίστηση μας οδήγησε ο Μιχάλης Γιακουμάκης από τα Καμάρια, ενώ στα λίγα λεπτά μέχρι να ετοιμαστεί, με το δίσκο στα χέρια η καλοσυνάτη  σύζυγος του μας κερνούσε  τσικουδιά και   ξηρούς καρπούς.

       Η «Πυραμίδα» όπως την αποκαλούν οι ειδικοί, είναι ένα επιβλητικό μυστηριώδες μνημείο και ενδεχομένως μοναδικό στον κόσμο. Μέσα  στον σκληρό βράχο σε σχήμα κώνου έχει λαξευτεί ένας  τάφος, ο οποίος δένει απόλυτα με το περιβάλλον και είναι δυσδιάκριτος από μικρή απόσταση. Η περιφέρεια της βάσης του κώνου είναι 30 μέτρα, το ύψος 5,50, ενώ το ταφικό δωμάτιο έχει διαστάσεις 2,20 επί 2,10 και ύψος 1,40 μέτρα. Οι παλιοί κάτοικοι του χωριού νόμιζαν, ότι ήταν αρχαίος φούρνος και έδωσαν στην περιοχή το όνομα «Φούρνος». Όπως μας είπε ο Γιακουμάκης, υπήρχε δίπλα και άλλος φούρνος με το ίδιο σχήμα, δεν γνωρίζουν όμως πότε καταστράφηκε. Γενικά το μνημείο αυτό γοητεύει και συγκινεί τον επισκέπτη.

        Η Παλαιόχωρα η Παληόχωρα είναι κτισμένη πάνω σε παλιά πόλη, από την οποία πήρε το όνομα Παληόχωρα, καταλαμβάνει όλο το εύρος μιας χερσονήσου, γ΄ αυτό έχει δυο παραλίες ανατολική και δυτική. Στο πιο ψηλό σημείο της χερσονήσου δεσπόζει ένα εντυπωσιακό βενετσιάνικο κάστρο, ενώ στο άκρο της υπάρχει το λιμάνι. Η πόλη  έχει αναπτυχθεί τουριστικά με πολλά ξενοδοχεία και  καταλύματα.

       ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ 4 Ιουλίου: Από τους Κριούς δυτικά της Παληόχωρας ενώ ο ήλιος ήταν δυο κονταριές ψηλά, ύστερα από το ξενύχτι της προηγούμενης βραδιάς, ξεκινήσαμε για το πασίγνωστο τροπικό Ελαφονήσι. Η πεζοπορία ήταν πολύ εντυπωσιακή, γίνονταν παράλληλα με την ακτή της θάλασσας, σε ένα καλά διαμορφωμένο μονοπάτι (Ε4 το οποίο αρχίζει από την Χρυσοσκαλίτισσα και καταλήγει στην Ζάκρο), που ελίσσονταν μέσα σε πεύκα, κυπαρίσσια, σκίνους, χαρουπιές και  φρύγανα. Ένα χιλιόμετρο πριν  από το Ελαφονήσι συναντήσαμε  ένα μεγάλο κεδρόδασος με πολύ εντυπωσιακούς κέδρους και είναι από τα μοναδικά στην Κρήτη. Η παραλία μαγεύει τον επισκέπτη βλέποντας τους μοναδικούς κολπίσκους με την άσπρη άμμο, χαρακτηρίζεται ως τροπικό τοπίο και είναι από τις πιο αγαπημένες παραλίες των γυμνιστών. Είναι ένας από τους τελευταίους ανέγγιχτους παράδεισους της Ευρώπης.

       Το Ελαφονήσι ο μικρός αυτός τροπικός παράδεισος επικοινωνεί με την ξηρά με μερικά μέτρα ρηχής θάλασσας. Η ψιλή και άσπρη άμμος, σε συνδυασμό με τα αβαθή κρυστάλλινα νερά, που παίρνουν πορφυρές αποχρώσεις, εκεί όπου  σπάει το κύμα και τους κέδρους που ριζώνουν στους αμμόλοφους, προσδίδουν στο νησί τροπικό χαρακτήρα. Το νησί δέχεται καθημερινά τους θερινούς μήνες αμέτρητους τουρίστες από όλο τον κόσμο, που απολαμβάνουν τον ήλιο, την καθαρή θάλασσα, την άσπρη άμμο και τις δαντελωτές ακτές του νησιού, μακριά από τα καθημερινά προβλήματα.

       Το Φλεβάρη του 1907 βυθίστηκε έξω από το Ελαφονήσι το αυστριακό πλοίο «ΙΜΡΕRΑΤRIΧ» και πήρε στο θάνατο 38 ανθρώπους, οι σωροί των οποίων τάφηκαν στο νησί. Το γεγονός αυτό συντέλεσε στο να κατασκευαστεί εκεί ένας φάρος, τον οποίο όμως ανατίναξαν οι Γερμανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το νησί προστατεύεται από το ΝΑΤURΑ 2000. Η επιστροφή έγινε από το ίδιο αρχέγονο μονοπάτι και η όλη πορεία κράτησε πέντε ώρες.

      Φαράγγι του Άνυδρου 5 Ιουλίου:  Από το μικρό χωριό Άνυδρο που είναι κτισμένο στα ανατολικά ορεινά της Παληόχωρας, κατηφορίσαμε στο ομώνυμο φαράγγι του Ανύδρου. Όλη η περιοχή του φαραγγιού είναι δασωμένη με χαρουπιές, πεύκα, σκίνους και κυπαρίσσια. Η πεζοπορία  γίνονταν κάτω από τον ίσκιο των δέντρων στην κήτη του ρέματος, ήταν πολύ εντυπωσιακή και καταλήξαμε στη φημισμένη παραλία του Άνυδρου μετά από μιας ώρας πεζοπορία.

      ΓΑΥΔΟΣ το νησί της Καλυψώς 6 Ιουλίου: Νωρίς το πρωί από την Παληόχωρα πήραμε το πλοίο «ΣΑΜΑΡΙΑ» το οποίο έβαλε ρότα για το πανέμορφο νησί της Καλυψώς τη Γαύδο. Η αγριάδα των δασωμένων με πεύκα νότιων ρυτιδιασμένων πλαγιών και φαραγγιών των Λευκών Ορέων ήταν μοναδική και προκαλούσε δέος. Πολλά κάθετα φαράγγια μικρά και μεγάλα σαν μαχαιριές καταλήγουν στη θάλασσα, μερικά από τα οποία είναι άβατα. Τα μεγαλύτερα είναι του Κλάδου της Τρυπητής, της Αγίας Ειρήνης το οποίο σβήνει στον οικισμό Σούγια και της Σαμαριάς ή Φαράγγας όπως την αποκαλούν οι Σφακιανοί και καταλήγει στην Αγία Ρουμέλη.

       Στα μέσα της διαδρομής προς τη Γαύδο (48μίλια) η θάλασσα αγρίεψε με μεγάλα κύματα και το πλοίο λίκνιζε έντονα. Φαίνεται ότι ο Ποσειδώνας ο Θεός της θάλασσας είχε προβλήματα μαζί μας και τάραξε τη θάλασσα με την τρίαινα του. Ανοικτά της Παληόχωρας, της Σούγιας, της Αγίας Ρουμέλης και της Γαύδου ζουν μόνιμα αρκετές φάλαινες-φυσητήρες. Τα τεράστια αυτά θαλάσσια θηλαστικά μήκους 12 μέτρα και περίπου 45 τόνους τρέφονται με  μεγάλα καλαμάρια που αφθονούν στην περιοχή, στην οποία  υπάρχουν μεγάλα βάθη με υποβρύχια γκρεμνά. Για πρώτη φορά άρχισαν να δίνουν πληροφορίες για τις φάλαινες οι ψαράδες το 1993. Η διαδρομή κράτησε περίπου τεσσερισίμιση ώρες μέχρι που το πλοίο έδεσε στο λιμάνι  Κάραβε της  μαγευτικής Γαύδου.

       Το πουλμάκι μίνι μπας με οδηγό τον Αντώνη από τα Σκόπια μας μετέφερε στο Μετόχι, όπου εγκατασταθήκαμε πέντε ορειβάτες σε πολύ καλά δωμάτια μέσα στο πευκόδασος και τη γαλήνη.

      Από τον υπήνεμο  γραφικό όρμο του «Κόρφου» στον οποίο υπάρχουν λίγες ταβέρνες και υπνοδωμάτια, πήραμε το μονοπάτι για το ακρωτήριο της Τρυπητής το νοτιότερο άκρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μονοπάτι ελίσσονταν μέσα στο πευκόδασος και ήταν άριστα διαμορφωμένο. Λίγο πριν από το ακρωτήριο συναντήσαμε δίπλα στη θάλασσα μια μεγάλη στρογγυλή λίμνη-αλυκή με κρυστάλλους αλατιού. Το χειμώνα λόγω της θαλασσοταραχής γεμίζει με θαλασσινό νερό, το καλοκαίρι  εξατμίζεται σιγά-σιγά και το αλάτι  μαζί με το χώμα δημιουργούν ένα μαλακό άσπρο τάπητα. Το φαινόμενο αυτό δίνει μια  διαφορετική διάσταση στο περιβάλλω.

       Αμέσως μετά από τη λίμνη εμφανίζεται επιβλητικό το ακρωτήρι με τις τεράστιες τρύπες στους άγριους βράχους του, που είναι σαν γέφυρες, ενώ τα κύματα και ο αέρας το δέρνουν αλύπητα ολοχρονίς. Πάνω στο βράχο του ακρωτηρίου βρίσκεται ο μεγάλος ξύλινος θρόνος στο νοτιότερο σημείο της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης. Είναι το σημείο αναφοράς και πάνω σε αυτόν φωτογραφίζονται οι επισκέπτες. Καθίσαμε εκεί πάνω αρκετά και απολαύσαμε το τοπίο αναπνέοντας την αλμύρα της θάλασσας.

       Τα Βατσιανά είναι  το  νοτιότερο ημιορεινό χωριό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο βρίσκεται στο ψηλότερο μέρος του νησιού. Το λαογραφικό μουσείο του παπά Μανώλη Μπικογιαννάκη φιλοξενεί όλα τα παλιά εργαλεία των γεωργών, των κτηνοτρόφων και των νοικοκυριών του νησιού.  Η παπαδιά φτιάχνει μοναδικά γαλακτομπούρεκα, που αξίζει να τα δοκιμάσετε.

       Στα Βατσιανά κατοίκησαν μόνιμα μετά το Τσερνομπίλ  πέντε – έξι Σοβιετικοί επιστήμονες, οι οποίοι καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα τρόφιμα από δικές τους καλλιέργειες. Επεμβαίνουν σε οποιοδήποτε τεχνικό πρόβλημα παρουσιαστεί στο νησί και το επιλύουν άμεσα.

       Σε όλο το νησί της Γαύδου υπάρχουν πολλά  εγκαταλειμμένα παλιά μετόχια με αγροτόσπιτα, αλώνια, και πηγάδια, τα οποία χαρακτηρίζουν  και προσδιορίζουν τον αγώνα  των κατοίκων για επιβίωση. Να σημειώσουμε ότι στη Γαύδο δεν υπάρχουν πηγαία νερά, μαζεύουν το νερό της βροχής για τις ανάγκες της χρονιάς.

       Το τσιγαριστό κρέας και τα άλλα τοπικά εδέσματα που μας είχε φτιάξει ο Αντώνης με τη σύζυγο του Νατάσα στο Μετόχι το βράδυ, ήταν πολύ καλά και γευστικά. Τα παιδιά αυτά κατάγονται από τα Σκόπια, έχουν σπουδάσει κτηνίατροι  και τα καλοκαίρια εργάζονται στη Γαύδο.

       ΣΑΦΑΡΙ  ΣΤΗ  ΓΑΥΔΟ 7 Ιουλίου:  Κάθε πρωί  βλέπαμε το βοσκό Χαραλάμπη που έχει το μαντρί του πιο κάτω από το Μετόχι, να μαζεύει τις σταυράτες αίγες του, να τις αρμέγει, να τις ποτίζει και να τις οδηγεί στο δάσος για βοσκή. Με το  γευστικότατο τυρομάλαμα που έκανε από το γάλα τους, τροφοδοτούσε τις ταβέρνες του νησιού που το χρησιμοποιούσαν στις σαλάτες αντί για φέτα.

       Με ένα μίνι μπας που ενοικιάσαμε, κάναμε ολοήμερο σαφάρι στη Γαύδο. Πρώτος μας σταθμός ήταν η αμμώδης παραλία στο Σαρακίνικο με τις πολλές ταβέρνες και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Η Γαύδος κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά ήταν τόπος πολιτικών εξόριστων, οι οποίοι εγκαθίσταντο στο Σαρακίνικο, μεταξύ  αυτών ήταν  ο Άρης Βελουχιώτης, ο Μάρκος Βαφειάδης και άλλοι. Στο σπίτι που έμενε ο Άρης  κυμάτιζε η Ελληνική σημαία.

      Δυτικότερα βρίσκεται η παραλία του Αϊ Γιάννη γνωστή σε όλο τον κόσμο  με τους χρυσαφένιους αμμόλοφους που αντιγράφουν τη Σαχάρα. Κάτω από τους μεγάλους εντυπωσιακούς κέδρους στους χρυσαφένιους αμμόλοφους κατασκηνώνουν ελεύθερα παραθεριστές από όλο τον κόσμο. Είναι σε αδαμιαία περιβολή, απολαμβάνουν την παρθένα φύση, την ησυχία, την ξεγνοιασιά και τις  χρυσαφένιες αμμουδιές με τα πεντακάθαρα νερά της Γαύδου.

      Πριν φθάσουμε στην πρωτεύουσα του νησιού  Καστρί, συναντήσαμε το σύγχρονο ελικοδρόμιο, το οποίο κατασκευάστηκε την τελευταία δεκαετία και εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων.

      Το Καστρί με τους λιγοστούς κατοίκους βρίσκονται οι αρχές του νησιού και το σχολείο. Τα τελευταία όμως χρόνια έχουν ανεγερθεί σύγχρονα καταλύματα και εξυπηρετούν τον τουρισμό. Γευματίσαμε στη γνωστή ταβέρνα το «Στέκι της Γωγώς» και απολαύσαμε τις νόστιμες γαστρονομικές λιχουδιές της.

        Ο  φάρος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της Γαύδου στο δρόμο προς το χωριό Άμπελος. ‘Εχει ανακαινιστεί τα τελευταία χρόνια και στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του στεγάζεται μουσείο με φωτογραφίες και άλλα υλικά από τους φάρους όλης της Ελλάδας.

       Στο νησί της Καλυψώ φυσάει τους περισσότερους μήνες δυτικός άνεμος και όλα τα δένδρα  έχουν πάρει κλήση προς την Ανατολή. Την καλοκαιρινή περίοδο κυρίως τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο λίγο μετά το μεσημέρι, πέφτει πυκνή χαμηλή ομίχλη στην περιοχή του φάρου και δημιουργείται ένα μοναδικό φαινόμενο. Αναγκαστήκαμε να επισκεφθούμε τα φάρο για δεύτερη φορά, για να απολαύσουμε τη θέα από εκεί ψηλά.

         Στο χωριό Άμπελος κατοικούσαν 5 άτομα, οι πιο μεγάλοι ήταν ο  Αρτέμης 89 ετών και 75χρόνη σύζυγος του Χριστίνη, έξυπνη, καλοσυνάτη και φιλόξενη. Μας φίλεψαν στο παλιό παραδοσιακό τους σπίτι με τσικουδιά και ξηρούς καρπούς. Τα μεσοδόκια του σπιτιού, όπως μας είπε ο Αρτέμης είναι από κέδρο και έχουν ζωή 2.000 χρόνια. Όταν παντρεύτηκαν το χωριό είχε 55 κατοίκους, τώρα έχει ρημάξει. Η Χριστίνη μας παραπονέθηκε ότι έχει πίεση και πολλές φορές ανεβαίνει μέχρι  το είκοσι. Αυτοί οι άνθρωποι εκεί είναι ακρίτες και φυλάγουν Θερμοπύλες, η πολιτεία σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι γενναιόδωρη.

        Η Γαύδος όπως έχει αποδειχθεί από τα διάφορα ευρήματα κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή, έχει ταυτιστεί με την Ωγυγία. Η έκτασή της είναι 33τ. χιλ. και έχει μέγιστο υψόμετρο 368μέτρα. Η χλωρίδα είναι  πλούσια, αποτελείται από πεύκα, κυπαρίσσια και κέδρους που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το νησί.

        Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι 55 σημερινοί μόνιμοι κάτοικοι της Γαύδου είναι απόγονοι του Οδυσσέα και της Καλυψώς που άφησαν στο νησί μεγάλη φαμελιά.

       Τα καλοκαίρια δέχεται αρκετό τουρισμό και παρά την ανάπτυξη που έχει τα τελευταία 15 χρόνια, δεν έχει αλλάξει η φυσιογνωμία του νησιού. Οι επισκέπτες βρίσκουν ηρεμία, απολαμβάνουν τον ήλιο, τα πεντακάθαρα νερά του Νότιου Κρητικού Πελάγους και τη σκιά των κέδρων. Αν κλείσουν τα κινητά τους ελαχιστοποιούν τις ανάγκες τους και ξεχνούν τα καθημερινά τους προβλήματα. Η Γαύδος όπως λένε είναι ο τελευταίος παράδεισος.

       ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ 8 Ιουλίου:  Το μεσημέρι το πλοίο της επιστροφής σήκωσε άγκυρα και έβαλε ρότα για την Παληόχωρα. Πήραμε μαζί μας μια πέτρα ή ένα κοχίλι που αφθονούν στη Γαύδο, για να θυμόμαστε τι αφήσαμε πίσω μας και για να ξαναπάμε στο νησί. Η Καλυψώ πάντα μας περιμένει.-

Υ.Γ.  Εκτός από τον γράφοντα ήταν ο Γιώργης Σπυριδάκης πρόεδρος, ο

Μανόλης Ντρετάκης μέλος του Δ.Σ, οι Γιάννης Κλιμαθιανάκης,

Γιάννης Κωστάκης,  Ντίνα Αναγνωστάκη και Ειρήνη  Τσαγκαράκη μέλη.

                                                                        Μοίρες 10 Ιουλίου 2009

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 486 της10 Ιουλίου 2009.

Αναρτήθηκε στις 14-3-2013 στο idi45.blogspot.com

Λίγο πριν την Αγία Ρουμέλη

Kεδρόδασος-Ελαφονήσι

Ελαφονήσι

Κεδρόδασος

Τροπικό Ελεφονήσι

Σαρακίνικο Γαύδου

Άι Γιάννης Γαύδου

Ακρωτήρι Τρυπητής

Τρυπητή με το θρόνο

Πάνω στο θρόνο

Σαρακίνικο

Χωριό Άμπελος με ομίχλη

Η Χριστίνη και Αρτέμης

Σαφάρι στη Γαύδο

Η Πυραμίδα

Η πυραμίδα

Η παρέα

Προς το ελαφονήσι

Κεδρόδασος- Ελαφονήσι

΄Ορμος στο Κεδρόδασος

Παληόχωρα

Ελαφονήσι

Στο κάστρο της Παληόχωρας

Η Γαύδος

Τα δωμάτια στο Μετόχι

Τα Λευκά ΄Ορη από νότια

΄Αποψη της Γαύδου

Παλιό Μετόχι

Στην αλυκιά

Στο δρόμο για το Ακρωτήρι

΄Ολοι στο θρόνο

Σαρακίνηκο

Κεδρόδασος στον Αι Γιάννη

Οι αμμόλοφοι του Αι Γιάννη

Στο στέκι της Γωγώς

Παλαιό Μετόχι

Δημοτικό Σχολείο

Ο Φάρος