33η ΠΑΓΚΡΗΤΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΟΡΕΙΒΑΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΚΤΗ

                  33^η  Παγκρήτια  Συνάντηση Ορειβατών

                        στο  Αστιβιδωπό της Δίκτη

                                            Του Δακανάλη Μανόλη

                                                    αντιπροέδρου ΕΟΣ. Μοιρών

     Πραγματοποιήθηκε από 14-15 Σεπτεμβρίου 2013  στη θέση «Αστιβιδωπό» (υψ1000μ), λίγο πριν το οροπέδιο του Καθαρού η 33^η παγκρήτια ορειβατική συνάντηση με οργανωτή και οικοδεσπότη τον Ορειβατικό Σύλλογο Αγίου Νικολάου – Βιοκίνηση. Συμμετείχαν περίπου 170 ορειβάτες από όλη την Κρήτη, ενώ ο Ορειβατικός Μοιρών με τις 39 συμμετοχές του είχε την πρωτιά. Στο χώρο της συγκέντρωσης μέσα σε λίγες ώρες στήθηκαν κάτω από τους πρίνους πολύχρωμες σκηνές και δημιουργήθηκε ένα μικρό παγκρήτιο χωριό.

     Το βράδυ στις 14 έγινε η καθιερωμένη τελετή με προσφωνήσεις και ανταλλαγές δώρων των προέδρων  των ορειβατικών  συλλόγων της Κρήτης. Συζητηθήκαν διάφορες απόψεις σχετικά με τα ενδημικά αρωματικά βότανα του νησιού και διάφορα άλλα θέματα του περιβάλλοντος. Αποφασίστηκε ότι η επόμενη συνάντηση το Σεπτέμβριο του 2014,  θα πραγματοποιηθεί από τον ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ ΣΥΛΟΓΓΟ ΜΟΙΡΩΝ, σε θέση που θα καθοριστεί αργότερα.

    Ακολούθησε το δείπνο  που αποτελούνταν από βραστό κρέας με πιλάφι και διάφορα άλλα εδέσματα. Στη συνέχεια έγινε γλέντι με ζωντανή κρητική  μουσική, χωρίς ηχορύπανση μέχρι αργά το βράδυ.

    Την επομένη μέρα μετά το πρωινό πραγματοποιήθηκαν δυο ορειβατικές πορείες: Στην πρώτη συμμετείχαν  18 ορειβάτες και έκαναν μια δύσκολη ανάβαση στην  κορφή Τσίβη»  (1664μ) της Δίκτης, η οποία κράτησε περίπου έξι ώρες.

     Στη δεύτερη σημειώθηκε μεγάλη συμμετοχή με πάνω από 80 ορειβάτες και ορειβάτισσες από όλη την Κρήτη. Ακλουθήσαμε ένα οφιοειδές μονοπάτι, που ελίσσονταν μέσα σε ένα μεγάλο δάσος, που αποτελούνταν από πρίνους, σφεντάμια, λιόπρινα, αζίλακες και κυπαρίσσια. Τα κυπαρίσσια είναι εντυπωσιακά, καταλαμβάνουν πολύ μεγάλο μέρος του δάσους,  εξ ου και κυπαρισσόδασος. Η μια λαγκαδιά διαδέχονταν την άλλη και δεν ξέραμε τη θα βρίσκαμε στην επόμενη στροφή. Συναντήσαμε πλατώματα και  ψηλά σημεία (μπαλκόνια) με μεγάλη θέα προς τον κόλπο του Μεραμπέλου. Όλες οι πλαγιές ήταν κατάφυτες από Αντωναΐδα ή Kαλοκοιμηθιά (άγρια μαντζουράνα), ενδημικό φυτό της Κρήτης. Το φυτό αυτό απαντάται σε μεγάλη ποσότητα στο όρος Δίκτη και σε μικρότερη στα Λευκά Όρη. Κατά τους ειδικούς το βότανο αυτό δρα ως σηπτικό, αντιρρευματικό, επουλωτικό, βοηθά το χρόνιο άσθμα και είναι ιδιαίτερα θεραπευτικό για το έλκος του στομάχου.

     Η διαδρομή ήταν κυκλική, πραγματοποιήθηκε μέσα στο δάσος κάτω από τη σκιά των δέντρων. Εξαίρεση αποτελούσαν μικρά διάκενα στα πλατώματα και κράτησε περίπου τέσσερις ώρες.

     Το μεσημεριανό γεύμα αποτελούνταν από την παραδοσιακή φασολάδα και διάφορα συνοδευτικά. Μετά το γεύμα  σήμανε και η λήξη της παραπάνω  συνάντησης.

      Ευχαριστούμε θερμά τον πρόεδρο του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικολάου για την καλή επιτυχία της διοργάνωσης τα μέλη του Δ.Σ. και όλους που συνέβαλαν με οποιοδήποτε τρόπο στην πραγματοποίηση της.-

  Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 695/24-9-2013.

  Αναρτήθηκε στο idi45.blogspot.com.

Η κατασκήνωση

Η Γραμματεία

Η παρέα των Μοιρών

Έτοιμο το πιλάφι

Γλέντι χωρίς ηχορύπαντση

Με το φίλο Γιώργη Σταυρακάκη

Έτοιμοι για την πορεία

Αντωναίδα

Πορεία στο δάσος

Κυπαρισσόδασος

Άποψη του δάσους

Ανθρώπινη αλυσίδα στο κυπαρισσόδασος

Ο Γιάννης λέει ανέκδοτα

Ευχάριστη πορεία

΄Ολοι κάτω από τον πρίνο

Λίγη ανηφόρα.

ΒΡΟΥΧΑΣ - ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ή ΑΦΟΡΕΣΜΕΝΟΥ

                        ΑΚΡΩΤΗΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

                    η  ΑΦΟΡΕΣΜΕΝΟΥ

              Του Δακανάλη Μανόλη Αντιπροέδρου  ΕΟΣ. Μοιρών

    Το χωριό Βρουχάς (υψ. 200μ) είναι ένα παραδοσιακό Κρητικό χωριό με λίγους μόνιμους κατοίκους, που το καλοκαίρι μαζεύει αρκετό κόσμο. Οι κάτοικοι  ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν παλιοί πέτρινοι ανεμόμυλοι, στέρνες και πηγάδια που μάζευαν το νερό για  τις ανάγκες του καλοκαιριού.
    Τριάντα πέντε ορειβάτες του Ορειβατικού Ηρακλείου μεταξύ των οποίων και τέσσερις των Μοιρών από το Βρουχά στις 8 Σεπτεμβρίου 2013 ακολουθήσαμε ένα τσιμεντένιο δρόμο με προορισμό το ακρωτήριο του «Αγίου Ιωάννη» ή του «Αφορεσμένου». Αρχηγός μας ήταν η Ζουμπουλιά Βολονάκη του Ορειβατικού Ηρακλείου.

      Στο ενδιάμεσο της διαδρομής συναντήσαμε την παραλία «Αυλάκι» με τις δαντελωτές ακτές της, η οποία  δέχεται συνεχώς τους βόρειους ανέμους και δεν μπορεί να  αξιοποιηθεί τουριστικά. Ακολουθήσαμε ανατολικά για λίγο ένα χωματόδρομο και στη συνέχεια πήραμε ένα πανάρχαιο μονοπάτι, το οποίο ελίσσεται μέσα στα άγρια βράχια. Το τοπίο στο μέρος του ακρωτηρίου είναι πολύ απότομο, τραχύ, χαρακτηριστικό των βουνών της Κρήτης με τα γυμνά βουνά, τις απόκρημνες πλαγιές και τις κορφές με τον πολύ αέρα. Τα θυμάρια  στις βόρειες πλαγιές ήταν ξεραμένα από το μέρος του βοριά εξ αιτίας του ότι τα κτυπά ο αέρας και η αλμύρα της αγριεμένης θάλασσας.

      Δυο ώρες μας πίρε μέχρι να φθάσουμε στο ακρωτήριο με τον παλιό φάρο, ο οποίος κτίστηκε το 1864 από Γαλλική εταιρία κατασκευής φάρων. Παρά τους αγέρηδες  και τις κακοκαιρίες που τον δέρνουν ολοχρονίς, στέκεται ακόμα όρθιος από τη φθορά του αδηφάγου χρόνου. Περιμένει όμως ανυπόμονος την αναπαλαίωση του.

   Λίγα μέτρα πριν από το φάρο υπάρχει μια λαξευμένη μικρή σπηλιά στο βράχο η οποία χρησιμοποιήθηκε  από τους Γερμανούς ως σκοπιά την κατοχή.

     Εδώ φυσούν πάντοτε  μανιασμένοι βοριάδες και τα μεγάλα κύματα κτυπούν αλύπητα τα βράχια. Πάνω στο ακρωτήρι γίνεται συστροφή των θαλάσσιων ρευμάτων και η θάλασσα στο σημείο αυτό είναι σχεδόν πάντα ταραγμένη. 
      Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, μετά που σταύρωσε το Χριστό ο Καϊάφας, σάλπαρε με πλοίο για τη Ρώμη, για να συναντήσει τον Καίσαρα. Στο ταξίδι πέθανε από αρρώστια που ξαπλώθηκε στο πλοίο. Ήταν άρχοντας και έπρεπε να τον θάψουν με τιμές. Φτάνοντας στην Κρήτη προσέγγισαν στο ακρωτήριο του Αγίου Ιωάννη, αλλά η θάλασσα φούσκωσε απότομα. Κατάφεραν όμως να τον αποβιβάσουν στην ακτή και το έθαψαν. Το ακρωτήριο έκτοτε ονομάστηκε του «Αφορεσμένου», επειδή είναι θαμμένος εκεί ο δόλιος άνθρωπος, που σταύρωσε το Χριστό. (Πηγές: Βιβλίο ΒΟΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗ του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, σελίδα 54, εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ).

      Σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια η παράδοση αναφέρει, ότι μετά τη σταύρωση του Χριστού κάλεσε ο αυτοκράτορας στη Ρώμη τον Καϊάφα και τον Πιλάτο για να απολογηθούν. Το πλοίο όμως που τους μετέφερε ναυάγησε και βγήκαν στην Κρήτη, όπου αρρώστησε ο Καϊάφας και πέθανε. Εφτά φορές τον έθαψαν, αλλά η γη τον ανεξέρνα, για το μεγάλο κακό που έκανε και σταύρωσε το Χριστό.

      Από τον όρμο της Χωματίστας συνεχίσαμε την πορεία μας ακολουθώντας το παλιό οφιοειδές ανηφορικό μονοπάτι και μετά από μιάμιση ώρα βγήκαμε στην κορφή του βουνού. Η κορφή είναι πολύ ομαλή με μεγάλο μήκος. Πάνω σ αυτή βρίσκεται το αιολικό πάρκο, ο μικρός ναΐσκος του Αγίου Ιωάννη, τα υπολείμματα γερμανικών ορυγμάτων και παρατηρητηρίων, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους.

      Ακολουθήσαμε από τη νότια πλευρά του βουνού ένα δασικό δρόμο, ο οποίος μας παρείχε συνεχή θέα  προς τον γραφικό κόλπο του Μεραμπέλου με τα νησιά και τις δαντελωτές ακτές του. Σε πρώτο πλάνο ήταν συνεχώς η πασίγνωστη σε όλο τον κόσμο Σπιναλόγκα ή Καλυδώνα, η οποία έχει ανοίξει τις πύλες της σε όλο τον κόσμο τώρα και πολλά χρόνια. Μαγνητίζει τους πάντες η ιστορία της, η αρχιτεκτονική δομή του φρουρίου και η φωτογένεια της.

     Κάναμε μια πεταλοειδή πορεία συνολικού μήκους περίπου δέκα πέντε χιλιομέτρων, η οποία κράτησε πέντε ώρες. Ολόκληρη η περιοχή καλύπτονταν με μακία βλάστηση από σκίνους, θυμάρια, ασπαλάθους και φρύγανα.

     Ευχαριστούμε πολύ την αρχηγό μας, τον Ορειβατικό Ηρακλείου για την άριστη συνεργασία που έχουμε τώρα και πολλά χρόνια.-

      

                                                     Μοίρες 9 Σεπτεμβρίου 2013.

Αναρτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2013 στο  idi45.blogspot.com

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 694 της 17-9-2013.

                                                                                                                                

Στο χωριό Βρουχάς

Παλιό αρχοντικό καμαρωτό

Δεξαμενή στην περιοχή Βρουχά

Προς παραλία Αυλάκι

με φόντο την παραλία Αυλάκι

Όρμος Αυλάκι

Στα βράχια του ακρωτηρίου Αι. Γιάννη ή Αφορεσμένου

Άρια και Μανώλης στα κατσάβραχα

Στην περιοχή Ακρωτηρίου

Άποψη ακρωτηρίου Αφορεσμένου

Τα θυμάρια είναι ξερά από τη μεριά του βοριά

Στο φάρο του ακρωτηρίου

΄Ολοι στο φάρο

  

Στα κατσάβραχα του ακρωτηρίου

Στο μονοπάτι

 

Λίγη ξεκούραση

Στον όρμο Χρωματίστα

Στο αιολικό πάρκο

Το ακρωτήρι από ψηλά

Στον Άγιο Ιωάννη

Η Σπιναλόγκα

Ορύγματα Γερμανών

Ο Κόλπος Μεραμπέλου

TO IΕΡΟ ΒΟΥΝΟ ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ

                  ΑΣΤΕΡΟΥΣΙΑ ΟΡΗ-ΛΟΥΣΟΥΔΙ       

           Του Δακανάλη Μανόλη αντιπροέδρου ΕΟΣ Μοιρών

       Τα Αστερούσια όρη είναι μια οροσειρά μήκους 55 km και πλάτους από 5-15 km και καταλαμβάνει ολόκληρο το νότιο μέρος του νομού Ηρακλείου. Από τα βόρεια είναι η εύφορη πεδιάδα της Μεσαράς και νότια οι δαντελωτές ακτές του Νότιου Κρητικού Πελάγους. Το ιστορικό τούτο βουνό διακρίνεται για τα πολλά μοναστήρια, τους βυζαντινούς και σπηλαιώδης ναούς, αλλά και τον φημισμένο σπηλαιώδη ασκητισμό. Η παράδοση του ασκητισμού συνεχίζεται, έτσι και σήμερα υπάρχει ένας ασκητής στην ευρύτερη περιοχή του Αγιοφάραγγου.

      Η πιο ψηλή κορφή του βουνού  ο Κόφινας (υψ. 1231μ) είναι ένας τεράστιος βράχος που μοιάζει με ανεστραμμένο κοφίνι εξ ου και Κόφινας. Η ανάβαση στην  κορφή του  γίνεται από τη βόρεια πλευρά ακολουθώντας ένα πολύ ανηφορικό κακοτράχαλο μονοπάτι που ελίσσεται ανάμεσα στα απότομα βράχια. Χαρακτηρίζεται ως μια μικρογραφία του Μύτικα της ψηλότερης κορφής του Ολύμπου. Όλες οι πλαγιές νότια του Κόφινα  καλύπτονται με πεύκα και κυπαρίσσια, αντίθετα με τις βόρειες που καλύπτονται με χαμηλή βλάστηση, που αποτελείται από ασπαλάθους, αγκαραθιές, αστιβίδες και φρύγανα.

      Η ερημοποίηση κυρίως της βόρειας πλευράς των Αστερουσίων ορέων οφείλεται στην υπερβόσκηση του βουνού. Τα ενδιαιτώμενα αιγοπρόβατα είναι πολλές χιλιάδες και το βουνό αδυνατεί να τα θρέψει.

      Στις θέσεις    Μάρτσαλος και Άγιος Νικήτας υπάρχουν συστάδες από φοίνικες του Θεόφραστου (372-287 πχ) πατέρα της Βοτανικής, ο οποίος τους έχει καταγράψει και προσδίδουν μια ιδιαίτερη αφρικάνικη αίσθηση στο περιβάλλω.

      Στα Αστερούσια ενδημούν μεγάλες αποικίες από γύπες ή σκάρες ή καναβούς και ένα ζευγάρι γυπαετών ή κοκαλάδες.

     Τα Αστερούσια έχουν μεγάλη ιστορία, που αρχίζει από τα προϊστορικά χρόνια. Πάνω στην κορφή του Κόφινα ήταν τόπος λατρείας για τους Μινωίτες. Ο Τίμιος Σταυρός είναι κτισμένος στην ίδια θέση που προϋπήρχαν κτίσματα άλλων θρησκειών. Αρχικά ο ναΐσκος ήταν αφιερωμένος στον Αφέντη Χριστό και αργότερα  στον Τίμιο Σταυρό. Η πληροφορία αυτή σώζεται στη Μονή Βατοπεδίου.

     Ανασκαφές έγιναν στην κορφή το 1960 και το 1990, οι οποίες έφεραν στο φως πήλινα ειδώλια ζώων, όπως ταύρων, βοοειδών, ενώ υπάρχουν διάσπαρτα πολλά σπασμένα αρχαία κεραμικά στην κορφή και τα πλατώματα. Το ιερό τούτο στην κορφή βρίσκονταν σε χρήση μέχρι τις αρχές του 7^ου πχ αι. οπότε εγκαταλείφτηκε για να επαναδραστηριοποιηθεί στους υστεροελληνιστικούς χρόνους.

     Ο ναός της Παναγίας της κάτω εκκλησιάς είναι κτισμένος στη βόρεια πλευρά του Κόφινα στο κέντρο αρχαίου οικισμού κλασικών και ελληνιστικών χρόνων.

     Πάνω στο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου πραγματοποιείται το μεγάλο πανηγύρι του Κόφινα, όπου γίνεται προσκύνημα, λιτανεία, ευλόγηση άρτων, αλλά προπαντός η εντυπωσιακή τελετή  της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στην οποία παρατηρείται η αυθεντικότερη επιβίωση δενδρολατρείας στο χριστιανικό κόσμο. Πρόκειται για τρία ιερά δένδρα που είναι ριζωμένα μέσα στα βράχια στη βόρεια πλευρά του Κόφινα οι «μηλίτσες του Κόφινα» όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι. Ο καρπός ωριμάζει στα μέσα Σεπτεμβρίου, είναι κόκκινος σε διαστάσεις ρεβιθιού, οπότε κόβεται και μοιράζεται στο τέλος της λειτουργίας ως αντίδωρο στους πιστούς.  Οι ρίζες του εθίμου αυτού φτάνουν στα Μινωικά και τα αρχαία ελληνικά χρόνια.

      Τα δένδρα αυτά ανήκουν στην οικογένεια Κράταιγος, γνωστά ως Τρικοκιά, Τσαμπουρνιά, Μπουρμπουτζελιά, Ξεγκαθιά, τα οποία φθάνουν σε ύψους μέχρι και 10 μέτρα.

      Στα απότομα βράχια  κρέμονταν ανθισμένος δίκταμος ή έρωτας ενδημικό φυτό των βουνών της Κρήτης, που μοσχοβολούσε.

                                ΜΕΤΟΧΙ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ  

     Παγκόσμιο Πολιτιστικό  γεγονός αποτελεί η ανακάλυψη της Αριστοτελικής Σχολής Φιλοσοφίας στη θέση «Λουσούδι», λόγω των νερών που διαθέτει (υψ880μ),  σε μια ερημική υπήνεμη κοιλάδα δυτικά του Κόφινα και πλησίον στο χωριό Καπετανιανά.

     Στον ξεχασμένο αυτό χώρο, βρίσκονται τα ερείπια του  μοναστηριού των Τριών Ιεραρχών του 14^ου αι. το οποίο σήμερα ανήκει στην Μονή του Κουδουμά. Αποτελούσε κέντρο πνευματικής και πολιτικής αντίστασης στα πρώτα χρόνια της  Ενετοκρατίας. Οι Κρήτες αποκόπηκαν από την ορθόδοξη εκκλησία και παρέμειναν για αρκετά χρόνια αποίμαντοι. Η φιλοπαπική προπαγάνδα απαγόρευσε την παρουσία ορθοδόξων αρχιερέων πιστεύοντας, ότι με τον τρόπο αυτό θα αφομοίωνε τους Κρήτες στο καθολικό δόγμα.

     Τότε λόγιοι ζηλωτές ανέλαβαν τη διάσωση της Ορθοδοξίας αντικρούοντας τα θεολογικά επιχειρήματα και την προπαγάνδα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Κορυφαίος όλων υπήρξε ο Αριστοτελικός φιλόσοφος ιερωμένος Ιωσήφ Φιλάγρης, ο οποίος  εκπροσωπούσε τον Αρχιεπίσκοπο έχοντας τον τίτλο του «Δικαίου και Διδασκάλου της Κρήτης». Ίδρυσε το 14^ο αι. στη μονή των Τριών Ιεραρχών στη θέση «Λουσούδι» την Αριστοτελική Σχολή Φιλοσοφίας. Στο χώρο αυτό ήταν  για αιώνες το πρώτο Ελληνικό Πανεπιστήμιο, στο οποίο δίδασκαν φιλοσοφία, Γραμματική, Θεολογία, μαθηματικά, Αστρονομία και Ιατρική.

     Παράλληλα υπήρχε κέντρο αντιγραφής χειρογράφων με πατερικά κείμενα και έργα του Αριστοτέλη, που εγράφησαν, «δια χειρός Ιωσήφ Φιλάγρη, μοναχού του Κρητός και των αυτού φοιτητών εν τη μονή του Τριών Ιεραρχών, κάτωθι του Κωφηνίου Όρους εις θέσιν Λουσούδι», συμβάλλοντας έτσι στη διάσωση και διάχυση της αρχαίας Ελληνικής σκέψης.

      Ένα από τα σημαντικότερα αντιρρητικά κείμενα του Φιλάγρη ήταν «ο κατά Λατίνων δικανικός λόγος», στον οποίο συστηματικά επιχειρεί την αναίρεση όλων σχεδόν των παπικών θέσεων. Γράφτηκε  το 1383 στο μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών, σύμφωνα με την πληροφορία που διασώζει ο Κώδικας της Ακαδημίας του Βουκουρεστίου: «Ετελειώθη εν τη μονή των τριών μεγάλων Ιεραρχών, εν τη τοποθεσία του Λουσούδου, πλησίον του Κωφηνίου όρους, εν έτει (6891=1383) ινδ. ιά». Κώδικες αντιγραφής βρίσκονται στο Παρίσι, στη Ρώμη και στο Άγιο Όρος.

     «Ο αστερουσιανός χώρος, ο αποκαλούμενος και Ερημούπολη, (Έτσι προσδιοριζόταν η περιοχή από τον Κόφινα μέχρι την Αγία Γαλήνη) όπου υπήρχε ο ναός του Γαληνίου Χριστού, όπου δεν καλλιεργούνταν μόνο τα Ιερά γράμματα, αλλά και τα πλείω τούτων, με ηγεμονική παρουσία τις Μονές Οδηγητρίας, Κουδουμά, των Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι, Γαληνίου Χριστού στην Αγία Γαλήνη, και με τον ιδιότυπο μοναχισμό του..». Στην Ερημούπολη υπήρχαν διάσπαρτα ασκηταριά και σπήλαια ερημιτών, που συνέχισαν τη μακραίωνη πορεία του ασκητικού βίου. (Από το βιβλίο. Ο Ιωσήφ Φιλάγρης και τα Αστερούσια του συγγραφέα Ζαχαρία Καλοχριστινάκη). Κατά τη γνώμη μας δικαίως χαρακτηρίζονταν τα Αστερούσια Όρη ως  «οι Άγιοι τόποι της Κρήτης».

     Ένα τέτοιο παγκόσμιο γεγονός δεν μπορούσε να αφήσει ασυγκίνητους τον γράφοντα και τον Αποστόλη Παυλίδη φυσιολάτρες και μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Μοιρών. Έτσι στις 28 Αυγούστου 2013 απογευματινές ώρες επισκεφτήκαμε το «Λουσούδι», που αποτελεί ένα τόσο σημαντικό,  ιστορικό και θρησκευτικό χώρο, με πανευρωπαϊκή ακτινοβολία. Εντυπωσιαστήκαμε από τα ερείπια του ναού και της μονής των Τριών Ιεραρχών, που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του καθηγητή της Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Αθανάσιου Παλιούρα στα τέλη του 2011.-

Πηγές: Ενημερωτική πινακίδα του Κράτους στον Κόφινα.

            Φυλλάδιο  ΝΟΤΙΑ ΚΡΗΤΗ του Υπουργείου τουριστικής Ανάπτυξης σελ. 20.

            ΚΡΗΤΙΚΟ  ΠΑΝΟΡΑΜΑ τεύχος 7  Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2005 σελ. 88-113.

            troktiko  ανάρτηση Κυριακή 08  Ιανουαρίου 2012. Blog.

                                                         Μοίρες  2-Σεπτεμβρίου  2013

Φοίνικες στον Αγ.Νικήτα

Απομεινάρια των Τριών Ιεραρχών

Η εκκλησία ο Κόφινας και η ερημοποίηση

Οι τρεις Ιεράρχες από  διαφορετική άποψη

Δίκταμος του Κόφινα

Αρχαίο κτίσμα πριν την κορφή

Η μονή Κουδουμά και το ακρωτήριο Άσπα

Ο Τίμιος Σταυρός

Στην κορφή με τον Αποστόλη

Στηνη κορφή του Κόφινα

Η δαντελωτές ακτές

Εντυπωσιακό κυπαρίσσι στην κορφή

Γύπας ή σκάρα

Λουλούδια του Κόφινα

Κράταιγος ή Μηλίτσα

Το δέυτερο Κράταιγος

Τα δυο δέντρα Κράταιγος

Κάτω Εκκλησιά της Παναγίας

Οι Σκάρες γευματίζουν

Νότια πλευρά του Κόφινα

Συμπληγάδες πέτρες

Άποψη του πευκόδασους

Ανάβαση στον Κόφινα

Ένα δύσκολο ανάβασμα πριν την κορφή

Οι γύπες ή σκάρες  ξεκουράζονται

Φοίνικες του Μαρτσάλου