ΙΔΗ: ΠΑΛΗΟΧΩΡΑ - ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ- ΓΑΥΔΟΣ

ΣΤΗΝ ΠΑΛΗΟΧΩΡΑ – ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ

ΚΑΙ ΓΑΥΔΟ

Του Δακανάλη Μανόλη Αντιπρόεδρου

Ε.Ο.Σ. Μοιρών

«Πήραμε μαζί μας μια πέτρα ή ένα κοχίλι που αφθονούν στη Γαύδο, για να θυμούμαστε τι αφήσαμε πίσω μας και για να ξαναπάμε στο νησί».

Στις 3 Ιουλίου 2009 επτά ορειβάτες του ορειβατικού Μοιρών βρεθήκαμε στην όμορφη και μαρτυρική Κάνδανο. Οι Γερμανοί στις 3 Ιουνίου 1941 εκδικήθηκαν το θάνατο 25 στρατιωτών τους, γιατί θεώρησαν ως υπεύθυνους τους κατοίκους της Κανδάνου, καταστρέψανε εκ θεμελίων το χωριό και εκτέλεσαν 23 Κανδανιώτες. Η Γερμανική διαταγή μεταξύ άλλων έλεγε, «για να μην μπορεί να ανοικοδομηθεί πλέον».

Δυο χιλιόμετρα ανατολικά από το χωριό Καμάρια του Σελίνου βρίσκεται η μοναδική Κρητική «Πυραμίδα». Στο σημείο της πυραμίδας με ευχαρίστηση μας οδήγησε ο Μιχάλης Γιακουμάκης από τα Καμάρια, ενώ στα λίγα λεπτά μέχρι να ετοιμαστεί, με το δίσκο στα χέρια η καλοσυνάτη σύζυγος του μας κερνούσε τσικουδιά και ξηρούς καρπούς.

Η «Πυραμίδα» όπως την αποκαλούν οι ειδικοί, είναι ένα επιβλητικό μυστηριώδες μνημείο και ενδεχομένως μοναδικό στον κόσμο. Μέσα στον σκληρό βράχο σε σχήμα κώνου έχει λαξευτεί ένας τάφος, ο οποίος δένει απόλυτα με το περιβάλλον και είναι δυσδιάκριτος από μικρή απόσταση. Η περιφέρεια της βάσης του κώνου είναι 30 μέτρα, το ύψος 5,50, ενώ το ταφικό δωμάτιο έχει διαστάσεις 2,20 επί 2,10 και ύψος 1,40 μέτρα. Οι παλιοί κάτοικοι του χωριού νόμιζαν, ότι ήταν αρχαίος φούρνος και έδωσαν στην περιοχή το όνομα «Φούρνος». Όπως μας είπε ο Γιακουμάκης, υπήρχε δίπλα και άλλος φούρνος με το ίδιο σχήμα, δεν γνωρίζουν όμως πότε καταστράφηκε. Γενικά το μνημείο αυτό γοητεύει και συγκινεί τον επισκέπτη.

Η Παλαιόχωρα η Παληόχωρα είναι κτισμένη πάνω σε παλιά πόλη, από την οποία πήρε το όνομα Παληόχωρα, καταλαμβάνει όλο το εύρος μιας χερσονήσου, γ΄ αυτό έχει δυο παραλίες ανατολική και δυτική. Στο πιο ψηλό σημείο της χερσονήσου δεσπόζει ένα εντυπωσιακό βενετσιάνικο κάστρο, ενώ στο άκρο της υπάρχει το λιμάνι. Η πόλη έχει αναπτυχθεί τουριστικά με πολλά ξενοδοχεία και καταλύματα.

ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ 4 Ιουλίου: Από τους Κριούς δυτικά της Παληόχωρας ενώ ο ήλιος ήταν δυο κονταριές ψηλά, ύστερα από το ξενύχτι της προηγούμενης βραδιάς, ξεκινήσαμε για το πασίγνωστο τροπικό Ελαφονήσι. Η πεζοπορία ήταν πολύ εντυπωσιακή, γίνονταν παράλληλα με την ακτή της θάλασσας, σε ένα καλά διαμορφωμένο μονοπάτι (Ε4 το οποίο αρχίζει από την Χρυσοσκαλίτισσα και καταλήγει στην Ζάκρο), που ελίσσονταν μέσα σε πεύκα, κυπαρίσσια, σκίνους, χαρουπιές και φρύγανα. Ένα χιλιόμετρο πριν από το Ελαφονήσι συναντήσαμε ένα μεγάλο κεδρόδασος με πολύ εντυπωσιακούς κέδρους και είναι από τα μοναδικά στην Κρήτη. Η παραλία μαγεύει τον επισκέπτη βλέποντας τους μοναδικούς κολπίσκους με την άσπρη άμμο, χαρακτηρίζεται ως τροπικό τοπίο και είναι από τις πιο αγαπημένες παραλίες των γυμνιστών. Είναι ένας από τους τελευταίους ανέγγιχτους παράδεισους της Ευρώπης.

Το Ελαφονήσι ο μικρός αυτός τροπικός παράδεισος επικοινωνεί με την ξηρά με μερικά μέτρα ρηχής θάλασσας. Η ψιλή και άσπρη άμμος, σε συνδυασμό με τα αβαθή κρυστάλλινα νερά, που παίρνουν πορφυρές αποχρώσεις, εκεί όπου σπάει το κύμα και τους κέδρους που ριζώνουν στους αμμόλοφους, προσδίδουν στο νησί τροπικό χαρακτήρα. Το νησί δέχεται καθημερινά τους θερινούς μήνες αμέτρητους τουρίστες από όλο τον κόσμο, που απολαμβάνουν τον ήλιο, την καθαρή θάλασσα, την άσπρη άμμο και τις δαντελωτές ακτές του νησιού, μακριά από τα καθημερινά προβλήματα.

Το Φλεβάρη του 1907 βυθίστηκε έξω από το Ελαφονήσι το αυστριακό πλοίο «ΙΜΡΕRΑΤRIΧ» και πήρε στο θάνατο 38 ανθρώπους, οι σωροί των οποίων τάφηκαν στο νησί. Το γεγονός αυτό συντέλεσε στο να κατασκευαστεί εκεί ένας φάρος, τον οποίο όμως ανατίναξαν οι Γερμανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το νησί προστατεύεται από το ΝΑΤURΑ 2000. Η επιστροφή έγινε από το ίδιο αρχέγονο μονοπάτι και η όλη πορεία κράτησε πέντε ώρες.

Φαράγγι του Άνυδρου 5 Ιουλίου: Από το μικρό χωριό Άνυδρο που είναι κτισμένο στα ανατολικά ορεινά της Παληόχωρας, κατηφορίσαμε στο ομώνυμο φαράγγι του Ανύδρου. Όλη η περιοχή του φαραγγιού είναι δασωμένη με χαρουπιές, πεύκα, σκίνους και κυπαρίσσια. Η πεζοπορία γίνονταν κάτω από τον ίσκιο των δέντρων στην κήτη του ρέματος, ήταν πολύ εντυπωσιακή και καταλήξαμε στη φημισμένη παραλία του Άνυδρου μετά από μιας ώρας πεζοπορία.

ΓΑΥΔΟΣ το νησί της Καλυψώς 6 Ιουλίου: Νωρίς το πρωί από την Παληόχωρα πήραμε το πλοίο «ΣΑΜΑΡΙΑ» το οποίο έβαλε ρότα για το πανέμορφο νησί της Καλυψώς τη Γαύδο. Η αγριάδα των δασωμένων με πεύκα νότιων ρυτιδιασμένων πλαγιών και φαραγγιών των Λευκών Ορέων ήταν μοναδική και προκαλούσε δέος. Πολλά κάθετα φαράγγια μικρά και μεγάλα σαν μαχαιριές καταλήγουν στη θάλασσα, μερικά από τα οποία είναι άβατα. Τα μεγαλύτερα είναι του Κλάδου της Τρυπητής, της Αγίας Ειρήνης το οποίο σβήνει στον οικισμό Σούγια και της Σαμαριάς ή Φαράγγας όπως την αποκαλούν οι Σφακιανοί και καταλήγει στην Αγία Ρουμέλη.

Στα μέσα της διαδρομής προς τη Γαύδο (48μίλια) η θάλασσα αγρίεψε με μεγάλα κύματα και το πλοίο λίκνιζε έντονα. Φαίνεται ότι ο Ποσειδώνας ο Θεός της θάλασσας είχε προβλήματα μαζί μας και τάραξε τη θάλασσα με την τρίαινα του. Ανοικτά της Παληόχωρας, της Σούγιας, της Αγίας Ρουμέλης και της Γαύδου ζουν μόνιμα αρκετές φάλαινες-φυσητήρες. Τα τεράστια αυτά θαλάσσια θηλαστικά μήκους 12 μέτρα και περίπου 45 τόνους τρέφονται με μεγάλα καλαμάρια που αφθονούν στην περιοχή, στην οποία υπάρχουν μεγάλα βάθη με υποβρύχια γκρεμνά. Για πρώτη φορά άρχισαν να δίνουν πληροφορίες για τις φάλαινες οι ψαράδες το 1993. Η διαδρομή κράτησε περίπου τεσσερισίμιση ώρες μέχρι που το πλοίο έδεσε στο λιμάνι Κάραβε της μαγευτικής Γαύδου.

Το πουλμάκι μίνι μπας με οδηγό τον Αντώνη από τα Σκόπια μας μετέφερε στο Μετόχι, όπου εγκατασταθήκαμε πέντε ορειβάτες σε πολύ καλά δωμάτια μέσα στο πευκόδασος και τη γαλήνη.

Από τον υπήνεμο γραφικό όρμο του «Κόρφου» στον οποίο υπάρχουν λίγες ταβέρνες και υπνοδωμάτια, πήραμε το μονοπάτι για το ακρωτήριο της Τρυπητής το νοτιότερο άκρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μονοπάτι ελίσσονταν μέσα στο πευκόδασος και ήταν άριστα διαμορφωμένο. Λίγο πριν από το ακρωτήριο συναντήσαμε δίπλα στη θάλασσα μια μεγάλη στρογγυλή λίμνη-αλυκή με κρυστάλλους αλατιού. Το χειμώνα λόγω της θαλασσοταραχής γεμίζει με θαλασσινό νερό, το καλοκαίρι εξατμίζεται σιγά-σιγά και το αλάτι μαζί με το χώμα δημιουργούν ένα μαλακό άσπρο τάπητα. Το φαινόμενο αυτό δίνει μια διαφορετική διάσταση στο περιβάλλω.

Αμέσως μετά από τη λίμνη εμφανίζεται επιβλητικό το ακρωτήρι με τις τεράστιες τρύπες στους άγριους βράχους του, που είναι σαν γέφυρες, ενώ τα κύματα και ο αέρας το δέρνουν αλύπητα ολοχρονίς. Πάνω στο βράχο του ακρωτηρίου βρίσκεται ο μεγάλος ξύλινος θρόνος στο νοτιότερο σημείο της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης. Είναι το σημείο αναφοράς και πάνω σε αυτόν φωτογραφίζονται οι επισκέπτες. Καθίσαμε εκεί πάνω αρκετά και απολαύσαμε το τοπίο αναπνέοντας την αλμύρα της θάλασσας.

Τα Βατσιανά είναι το νοτιότερο ημιορεινό χωριό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο βρίσκεται στο ψηλότερο μέρος του νησιού. Το λαογραφικό μουσείο του παπά Μανώλη Μπικογιαννάκη φιλοξενεί όλα τα παλιά εργαλεία των γεωργών, των κτηνοτρόφων και των νοικοκυριών του νησιού. Η παπαδιά φτιάχνει μοναδικά γαλακτομπούρεκα, που αξίζει να τα δοκιμάσετε.

Στα Βατσιανά κατοίκησαν μόνιμα μετά το Τσερνομπίλ πέντε – έξι Σοβιετικοί επιστήμονες, οι οποίοι καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα τρόφιμα από δικές τους καλλιέργειες. Επεμβαίνουν σε οποιοδήποτε τεχνικό πρόβλημα παρουσιαστεί στο νησί και το επιλύουν άμεσα.

Σε όλο το νησί της Γαύδου υπάρχουν πολλά εγκαταλειμμένα παλιά μετόχια με αγροτόσπιτα, αλώνια, και πηγάδια, τα οποία χαρακτηρίζουν και προσδιορίζουν τον αγώνα των κατοίκων για επιβίωση. Να σημειώσουμε ότι στη Γαύδο δεν υπάρχουν πηγαία νερά, μαζεύουν το νερό της βροχής για τις ανάγκες της χρονιάς.

Το τσιγαριστό κρέας και τα άλλα τοπικά εδέσματα που μας είχε φτιάξει ο Αντώνης με τη σύζυγο του Νατάσα στο Μετόχι το βράδυ, ήταν πολύ καλά και γευστικά. Τα παιδιά αυτά κατάγονται από τα Σκόπια, έχουν σπουδάσει κτηνίατροι και τα καλοκαίρια εργάζονται στη Γαύδο.

ΣΑΦΑΡΙ ΣΤΗ ΓΑΥΔΟ 7 Ιουλίου: Κάθε πρωί βλέπαμε το βοσκό Χαραλάμπη που έχει το μαντρί του πιο κάτω από το Μετόχι, να μαζεύει τις σταυράτες αίγες του, να τις αρμέγει, να τις ποτίζει και να τις οδηγεί στο δάσος για βοσκή. Με το γευστικότατο τυρομάλαμα που έκανε από το γάλα τους, τροφοδοτούσε τις ταβέρνες του νησιού που το χρησιμοποιούσαν στις σαλάτες αντί για φέτα.

Με ένα μίνι μπας που ενοικιάσαμε, κάναμε ολοήμερο σαφάρι στη Γαύδο. Πρώτος μας σταθμός ήταν η αμμώδης παραλία στο Σαρακίνικο με τις πολλές ταβέρνες και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Η Γαύδος κατά την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά ήταν τόπος πολιτικών εξόριστων, οι οποίοι εγκαθίσταντο στο Σαρακίνικο, μεταξύ αυτών ήταν ο Άρης Βελουχιώτης, ο Μάρκος Βαφειάδης και άλλοι. Στο σπίτι που έμενε ο Άρης κυμάτιζε η Ελληνική σημαία.

Δυτικότερα βρίσκεται η παραλία του Αϊ Γιάννη γνωστή σε όλο τον κόσμο με τους χρυσαφένιους αμμόλοφους που αντιγράφουν τη Σαχάρα. Κάτω από τους μεγάλους εντυπωσιακούς κέδρους στους χρυσαφένιους αμμόλοφους κατασκηνώνουν ελεύθερα παραθεριστές από όλο τον κόσμο. Είναι σε αδαμιαία περιβολή, απολαμβάνουν την παρθένα φύση, την ησυχία, την ξεγνοιασιά και τις χρυσαφένιες αμμουδιές με τα πεντακάθαρα νερά της Γαύδου.

Πριν φθάσουμε στην πρωτεύουσα του νησιού Καστρί, συναντήσαμε το σύγχρονο ελικοδρόμιο, το οποίο κατασκευάστηκε την τελευταία δεκαετία και εξυπηρετεί τις ανάγκες των κατοίκων.

Το Καστρί με τους λιγοστούς κατοίκους βρίσκονται οι αρχές του νησιού και το σχολείο. Τα τελευταία όμως χρόνια έχουν ανεγερθεί σύγχρονα καταλύματα και εξυπηρετούν τον τουρισμό. Γευματίσαμε στη γνωστή ταβέρνα το «Στέκι της Γωγώς» και απολαύσαμε τις νόστιμες γαστρονομικές λιχουδιές της.

Ο φάρος βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της Γαύδου στο δρόμο προς το χωριό Άμπελος. ‘Εχει ανακαινιστεί τα τελευταία χρόνια και στις σύγχρονες εγκαταστάσεις του στεγάζεται μουσείο με φωτογραφίες και άλλα υλικά από τους φάρους όλης της Ελλάδας.

Στο νησί της Καλυψώ φυσάει τους περισσότερους μήνες δυτικός άνεμος και όλα τα δένδρα έχουν πάρει κλήση προς την Ανατολή. Την καλοκαιρινή περίοδο κυρίως τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο λίγο μετά το μεσημέρι, πέφτει πυκνή χαμηλή ομίχλη στην περιοχή του φάρου και δημιουργείται ένα μοναδικό φαινόμενο. Αναγκαστήκαμε να επισκεφθούμε τα φάρο για δεύτερη φορά, για να απολαύσουμε τη θέα από εκεί ψηλά.

Στο χωριό Άμπελος κατοικούσαν 5 άτομα, οι πιο μεγάλοι ήταν ο Αρτέμης 89 ετών και 75χρόνη σύζυγος του Χριστίνη, έξυπνη, καλοσυνάτη και φιλόξενη. Μας φίλεψαν στο παλιό παραδοσιακό τους σπίτι με τσικουδιά και ξηρούς καρπούς. Τα μεσοδόκια του σπιτιού, όπως μας είπε ο Αρτέμης είναι από κέδρο και έχουν ζωή 2.000 χρόνια. Όταν παντρεύτηκαν το χωριό είχε 55 κατοίκους, τώρα έχει ρημάξει. Η Χριστίνη μας παραπονέθηκε ότι έχει πίεση και πολλές φορές ανεβαίνει μέχρι το είκοσι. Αυτοί οι άνθρωποι εκεί είναι ακρίτες και φυλάγουν Θερμοπύλες, η πολιτεία σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι γενναιόδωρη.

Η Γαύδος όπως έχει αποδειχθεί από τα διάφορα ευρήματα κατοικείται από τη Νεολιθική Εποχή, έχει ταυτιστεί με την Ωγυγία. Η έκτασή της είναι 33τ. χιλ. και έχει μέγιστο υψόμετρο 368μέτρα. Η χλωρίδα είναι πλούσια, αποτελείται από πεύκα, κυπαρίσσια και κέδρους που καλύπτουν σχεδόν ολόκληρο το νησί.

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι 55 σημερινοί μόνιμοι κάτοικοι της Γαύδου είναι απόγονοι του Οδυσσέα και της Καλυψώς που άφησαν στο νησί μεγάλη φαμελιά.

Τα καλοκαίρια δέχεται αρκετό τουρισμό και παρά την ανάπτυξη που έχει τα τελευταία 15 χρόνια, δεν έχει αλλάξει η φυσιογνωμία του νησιού. Οι επισκέπτες βρίσκουν ηρεμία, απολαμβάνουν τον ήλιο, τα πεντακάθαρα νερά του Νότιου Κρητικού Πελάγους και τη σκιά των κέδρων. Αν κλείσουν τα κινητά τους ελαχιστοποιούν τις ανάγκες τους και ξεχνούν τα καθημερινά τους προβλήματα. Η Γαύδος όπως λένε είναι ο τελευταίος παράδεισος.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ 8 Ιουλίου: Το μεσημέρι το πλοίο της επιστροφής σήκωσε άγκυρα και έβαλε ρότα για την Παληόχωρα. Πήραμε μαζί μας μια πέτρα ή ένα κοχίλι που αφθονούν στη Γαύδο, για να θυμόμαστε τι αφήσαμε πίσω μας και για να ξαναπάμε στο νησί. Η Καλυψώ πάντα μας περιμένει.-

Υ.Γ. Εκτός από τον γράφοντα ήταν ο Γιώργης Σπυριδάκης πρόεδρος, ο

Μανόλης Ντρετάκης μέλος του Δ.Σ, οι Γιάννης Κλιμαθιανάκης,

Γιάννης Κωστάκης, Ντίνα Αναγνωστάκη και Ειρήνη Τσαγκαράκη μέλη.

Μοίρες 10 Ιουλίου 2009

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΑΠΟΨΗ του νότου φύλλο 486 της10 Ιουλίου 2009.

Αναρτήθηκε στις 14-3-2013 στο idi45.blogspot.com