ΙΔΗ: ΦΑΡΑΓΓΙ ΤΟΥ ΧΑΥΓΑ

ΦΑΡΑΓΓΙ ΧΑΥΓΑ

Του ορειβάτη Δακανάλη Μανόλη

Το οροπέδιο του Λασιθίου είναι το μεγαλύτερο της Κρήτης, φημίζεται για τους ανεμόμυλους τις δεκαετίας του 1950-60 και αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα αιολικά πάρκα της Ευρώπης. Υπήρχαν πάνω από 10.000 ανεμόμυλοι, που αντλούσαν τα υπόγεια ύδατα με τα οποία άρδευαν κυρίως περβόλια με πατάτες, μηλιές και αχλαδιές, ενώ σήμερα λειτουργούν πολύ λίγοι.

Έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αναστήλωσης των ανεμόμυλων από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Αγίου Γεωργίου Λασιθίου. Ως μαθητής πραγματοποιούσαμε εκδρομές στο οροπέδιο του Λασιθίου και απολαμβάναμε ένα μοναδικό υπερθέαμα βλέποντας χιλιάδες ανεμόμυλους να ανεμίζουν τα πανιά τους αντλώντας το νερό.

Στις 13-5-2018 ο Ορειβατικός Σύλλογος Ηρακλείου με αρχηγό τη Μαρία Νταναλάκη, ξεκινήσαμε από το γραφικό χωριό Άγιος Κωνσταντίνος (υψ820μ) του οροπεδίου, με ανατολική πορεία ακολουθώντας ένα αγροτικό δρόμο ίσαμε το ξωκλήσι της Αγίας Πελαγίας. Από εκεί πήραμε ένα ανηφορικό πολύ παλιό μονοπάτι Ε4 σε καλή κατάσταση (ίσως Μινωικό), το οποίο συνδέει το οροπέδιο Λασιθίου με το οροπέδιο του Καθαρού.

Όσο ανεβαίναμε η θέα προς το οροπέδιο Λασιθίου ήταν μοναδική, το οποίο είναι μια περιοχή ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους ενταγμένο στο Νatura και η έκταση του μοιράζεται σε καλλιέργειες και βοσκοτόπους.

Μετά από δυόμισι ώρες πορείας φθάσαμε στο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού (υψ1165μ), το οποίο δεσπόζει πάνω σε μια κορφή. Από εκεί αντικρίσαμε το οροπέδιο του Καθαρού (υψ1150μ) το δεύτερο σε μέγεθος του όρους Δίκτη. Η θέα από εκεί πάνω ήταν πανοραμική και απολαύσαμε την ανοιξιάτικη φύση σε όλο της το μεγαλείο. Όσο και να φαίνεται παράξενο στο βουνό ξεφεύγεις, απελευθερώνεσαι, χάνεις την επαφή με την πραγματικότητα, ηρεμείς, και γίνεσαι άλλος άνθρωπος.

Το καθαρό έχει ένα ιδιαίτερο καθεστώς ιδιοκτησίας, γιατί όλη η έκταση ανήκει αποκλειστικά στο δημοτικό διαμέρισμα της Κριτσάς και μόνο οι εγγεγραμμένοι κάτοικοι έχουν το δικαίωμα να κτίσουν. Στο οροπέδιο αναπτύσσεται έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα, είναι διάσπαρτο με αγροικίες και στάνες με κύριες καλλιέργειες τις μηλιές, αχλαδιές, καρυδιές και κρασάμπελα.

Στα προϊστορικά χρόνια όπως μας λένε οι επαΐοντες, το οροπέδιο του καθαρού ήταν μια μεγάλη λίμνη μέσα στην οποία ζούσαν νάνοι ιπποπόταμοι, κριμένοι μέσα στην πυκνή βλάστηση. Οστά τέτοιων ζώων βρέθηκαν σε ανασκαφές στο οροπέδιο.

Από το εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού ακολουθώντας ένα πολύ κατηφορικό οφιοειδές μονοπάτι μας κατέβασε στην κοίτη του Χαυγά (Χαυγάς σημαίνει φαράγγι κατά τους Λασιθιώτες) το οποίο έχει μήκος 4 χιλιόμετρα.

Το φαράγγι στην αρχή για ενάμιση περίπου χιλιόμετρα είναι στενό και πολύ άγριο, ενώ το υπόλοιπο τμήμα προς την έξοδο ανοίγει αρκετά. Κάποια στιγμή αντικρίσαμε τη γαλάζια λίμνη του Νεραϊδοκόλυμπου, η οποία είναι περιτριγυρισμένη από κάθετα επιβλητικά λευκόγκριζα βράχια και μέσα σ αυτήν λούζονταν οι νεράιδες. Το τοπίο μέσα στο φαράγγι είναι παρθένο ανέγγιχτο από τον άνθρωπο, σχηματίζονται πολλές σάρες και είναι κατάφυτο από πρίνους, σφεντάμια, λιόπρινα κ. ά.

Πραγματοποιήσαμε μια πεντάωρη κυκλική πορεία μήκους 11 χιλιομέτρων με ηλιόλουστη μέρα και δροσερό καιρό. Ανεβήκαμε 400 μέτρα υψομετρική διαφορά και κατεβήκαμε άλλα τόσα καταλήγοντας στο σημείο εκκίνησης στον Άγιο Κωνσταντίνο.

Τέλος στο πανέμορφο χωριό Κράσι στην μαγευτική πλατεία και κάτω από τον μνημειακό πλάτανο απολαύσαμε τον καφέ μας.

Πηγές: Βικιπαίδεια.

Βιβλίο ΒΟΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗ Αριθ. 10 του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης 2007, σελίδες 51

και 73. Εκδόσεις εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ.