ΙΔΗ: ΣΙΝΤΕΡΟΣΠΗΛΙΑ

ΣΙΝΤΕΡΟΣΠΗΛΙΑ

Του ΔΑΚΑΝΑΛΗ Μανόλη πρώην Αγρονόμου

Στα Σιντερόσπηλια δεν υπάρχουν ονόματα και πλάκες νεκρών, ούτε καντήλια ανάβουν. Εδώ υπάρχει το αίνιγμα, οι φήμες, ο τρόμος και το μυστήριο.

Τα Σιντερόσπηλια κατά τους ειδικούς πρέπει να ήταν ένα φυσικό σπήλαιο σε ασβεστολιθικό βράχο, στη ρίζα ενός λόφου, που διαμορφώθηκε τεχνητά σε αίθουσες πιθανώς τη Ρωμαϊκή εποχή. Απέχει περίπου ένα χιλιόμετρο από το χωριό Ρουφά του Δήμου Φαιστού και από τους ντόπιους ονομάζεται «Σιντερόσπηλια».

Την εποχή που κατασκευάστηκαν τα Σιντερόσπηλια σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, άκμαζε η αρχαία Γόρτυνα που απέχει από εκεί λίγα χιλιόμετρα και ήταν μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ανατολικά όχι πάνω από δύο χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή, βρίσκεται η Λαβύρινθος της Μεσαράς, το μεγαλύτερο ίσως τεχνικό υπόσκαπτο έργο που έχει γίνει ποτέ στην Κρήτη. Η ύπαρξη της Λαβυρίνθου για την Κρήτη φαίνεται από την Ελληνική Μυθολογία. Οι μύθοι του Μινώταυρου, του Θησέα και της Αριάδνης, καθώς του Δαιδάλου και Ικάρου είναι στενά συνδεδεμένοι με κάποιο λαβύρινθο στην Κρήτη.

Τα Σιντερόσπηλια Είναι κατά τους ειδικούς ένα εντυπωσιακό ταφικό σύμπλεγμα και αποτελούνται από τρεις συνεχόμενες αίθουσες, που επικοινωνούν μεταξύ τους με δυο σμιλευμένους μικρούς διαδρόμους.

Η πρώτη αίθουσα ήταν προθάλαμος του συμπλέγματος, στο μέσο της αίθουσας υπάρχει μια υποστηλωματική κολόνα κομμένη στη μέση, που στήριζε την στέγη. Ο θάλαμος αυτός του συγκροτήματος αερίζεται από ένα φωταγωγό λαξευμένο στην οροφή. Επίσης στους τρεις πλαϊνούς τοίχους υπάρχει πέτρινη πεζούλα σχήματος «Π».

Η δεύτερη αίθουσα είναι μεγαλύτερη από την πρώτη πάνω από 60 τ.μ. και έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δέχεται πολλές ταφές. Κατά μήκος των τοιχωμάτων έχουν δημιουργηθεί αρκετές ταφικές θήκες για την απόθεση των νεκρών.

Στα έγκατα του συγκροτήματος είναι η τρίτη αίθουσα περίπου 50 τ.μ. σε σχήμα τετραγώνου και μοιάζει με χριστιανικό ναό. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ο διαχωριστικός τοίχος που μοιάζει με τέμπλο εκκλησιών. ΄Εχει μια πόρτα και τρία παράθυρα. Ο επισκέπτης αισθάνεται ότι βρίσκεται σε πανάρχαιο χριστιανικό ναό. Εδώ μπορεί να λάτρευαν στην αρχαιότητα τους αρχαίους θεούς. Και στις τρεις αίθουσες φαίνονται στους τοίχους τα σημάδια από τις σμιλεύσεις του παρελθόντος.

Ρωμαϊκούς τάφους κατά τους ειδικούς της ίδιας εποχής με παρόμοια χαρακτηριστικά συναντάμε στη νεκρόπολη της αρχαίας Λάππας (Αργυρούπολη), οι τάφοι στον ΄Αγιο Θωμά, Μάταλα κ.λπ.

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση και από όσα έχουν ακούσει οι κάτοικοι του Ρουφά από τους παλαιότερους, υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με το σπήλαιο. Μια εκδοχή είναι, ότι εκεί υπήρχαν σιδηρουργοί, χαρκιάδες και γιαυτό πήραν το όνομα « Σιντερόσπηλια». Άλλη εκδοχή είναι, ότι υπήρχε εκεί εκκλησία. Για τους περισσότερους παλιούς που πίστευαν σε δοξασίες, τα Σιντερόσπηλια ήταν ένας χώρος τρόμου. Έτσι απέφευγαν να τα επισκέπτονται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Μερικοί από όσους πέρασαν από εκεί νύχτα άκουσαν φοβερές κραυγές και χτύπους εργαλείων στα αμόνια.

Οι γυναίκες των γειτονικών χωριών επισκέπτονται το χώρο να προσευχηθούν και να θυμιάσουν. Ιδίως στις 3 Νοεμβρίου που γιορτάζει ο γειτονικός βυζαντινός ναός του Αϊ Γιώργη του μεθυστή.

Η νότια εξωτερική πλευρά του σπηλαίου είναι σήμερα κτισμένη κατά το μεγαλύτερο μέρος με ξερολιθιά. Δεν γνωρίζουμε όμως αν ήταν έτσι στην αρχαιότητα. Παλιά είχε χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς ως μάντρα αιγοπροβάτων.-

Πηγές: ΚΡΗΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ τεύχος 24 Δεκέμβριος 2007 σελίδες 44-61.
Προφορική παράδοση.

Φωτογραφίες: Δακανάλης Μανόλης του Μιχαήλ.

Μοίρες 22 Ιανουαρίου 2013.