ΙΔΗ: ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΜΑΙΝΑΛΟ

ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΔΥΤΙΚΗ ΑΡΚΑΔΙΑ

Του ορειβάτη ΔΑΚΑΝΑΛΗ Μανόλη

Δημητσάνα – Λούσιος 26 Οκτωβρίου 2017

Το ειδυλλιακό χωριό Δημητσάνα αρχαία ονομασία Τεύθις είναι ορεινό στα 1100 μέτρα στο διάσελο δυο αντικριστών λόφων, που είναι στολισμένοι με παλιά πέτρινα κτίρια. Το πρώτο που τραβάει το βλέμμα είναι τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά, στο αρχοντικό Αντωνοπούλου στεγάζεται το Λαογραφικό και Αρχαιολογικό Μουσείο. Στο κτίριο της Τρανής Σχολής στεγάζεται η βιβλιοθήκη, ενώ το σπίτι του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε’ φιλοξενεί το εκκλησιαστικό Μουσείο.

Η Δημητσάνα αποτέλεσε την «Μπαρουταποθήκη» της επανάστασης του 21, με τουλάχιστον 14 μπαρουτόμυλους και 90 στην ευρύτερη περιοχή. Στο «Κεφαλόβρυσο» του Αϊ Γιάννη τα παλιά κτίσματα των βυρσοδεψείων και μπαρουτόμυλων μετατράπηκαν σε Μουσείο Υδροκίνησης. Η μόνιμη υπόκρουση είναι ο αχός του Λούσιου ποταμού, που άλλοτε σαν μελωδία και άλλοτε σαν «λευκός θόρυβος» χαλαρώνει την ψυχή και το σώμα. Λένε πως στη Δημητσάνα χάνει κανείς την αίσθηση του χρόνου και ας σημαίνει τις ώρες το τεράστιο πέτρινο ρολόι.

Από τη γραφική Δημητσάνα 42 ορειβάτες Ηρακλείου και Μοιρών ακολουθώντας ένα μονοπάτι κατηφορίσαμε για την φαραγγοκοιλάδα του Λούσιου ποταμού περνώντας το πέτρινο τοξωτό γεφύρι της Μονόπορης. Πήρε το όνομα Λούσιος, γιατί λέει, έλουσαν στα νερά του τον νεογέννητο Δία. Το ποτάμι σχηματίζεται από την ευρύτερη περιοχή της Δημητσάνας με συνολικό μήκος 26 χιλιόμετρα και είναι παραπόταμος του Αλφειού. Σε όλες τις πλαγιές λόγω εποχής τα δέντρα επιδίδονταν σε ένα χρωματικό όργιο, από το χρυσαφί, το κίτρινο, μέχρι το χρώμα της σκουριάς.

Φθάσαμε στη Νέα Μονή Φιλοσόφου (Κοίμησης Θεοτόκου) του 1691 με βυζαντινές τοιχογραφίες, η οποία στέκεται στην άκρη ενός μεγάλου κάθετου βράχου πάνω από το φαράγγι και είναι ο μόνιμος φύλακας της κοιλάδας του Λούσιου. Στη μονή λειτουργούσε παλιά η Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων. Από εκεί πάνω απολαύσαμε τη χαράδρα σε όλο της το μεγαλείο.

Ένα πλακόστρωτο μονοπάτι μας οδήγησε στην Παλιά Μονή Φιλοσόφου, η οποία ιδρύθηκε το 963 από τον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο από τη Δημητσάνα τον επονομαζόμενο «Φιλόσοφο». Είναι φωλιασμένη σε κάθετα βράχια και επί τουρκοκρατίας λειτουργούσε ως κρυφό Σχολειό. Η μονή σήμερα είναι εγκαταλειμμένη και τα σημάδια της φθοράς στα κτίσματα μέσα στο βράχο είναι ορατά.

Το κατηφορικό μονοπάτι μας οδήγησε στο γεφύρι του «Χαστούπη» στο Λούσιο ποταμό. Στο σημείο αυτό το ποτάμι στριμώχνεται εκατέρωθεν με τους βράχους, η στάθμη του ανεβαίνει, γίνεται άκρως επικίνδυνο και θορυβεί πολύ. Διακόσια μέτρα πάνω από το γεφύρι την άνοιξη του 2007 ύστερα από καταρρακτώδη βροχή που είχε προηγηθεί, παρέσυρε το ρέμα πεζοπόρους, που ήταν μέσα στο ποτάμι και τους έπνιξε.

Η Ιερά Μονή του Προδρόμου βρίσκεται φωλιασμένη σε ένα σπήλαιο στα μέσα μιας μεγάλης κάθετης ορθοπλαγιάς καθιστώντας τη μονή ένα απόρθητο φρούριο. Σύμφωνα με μια άποψη η μονή κτίστηκε στα τέλη του Ι0ου αιώνα στη θέση παλαιών ασκηταριών. Το 1821 πολιόρκησαν οι Τούρκοι το μοναστήρι, αλλά δεν μπόρεσαν να το καταλάβουν.

Το ποτάμι του Λούσιου μεταφέρει την παγωμένη ανάσα του κάτω από 16 γεφύρια, πολλά ασκηταριά, νερόμυλους και περισσότερες από 100 νεροτριβές. Ο Λούσιος είναι πηγή ζωής με αειφόρα ανάπτυξη συντηρώντας το μαγευτικό κόσμο του φαραγγιού τώρα και εκατομμύρια χρόνια. Ο περιηγητής Παυσανίας θεωρεί το Λούσιο ως το «πιο κρύο από τα άλλα ποτάμια....»

Το μοναστήρι των Αιμυαλών βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή, είναι κτισμένο το 1600 μέσα σε κοίλωμα σπηλιάς και αποτελούσε ορμητήριο των ανδρών του αρχιστράτηγου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Στις γύρω πλαγιές υπάρχουν πολλά ασκηταριά, μοναστήρια και βυζαντινές εκκλησίες. Έτσι χαρακτηρίζεται η περιοχή του Λούσιου ως « οι Άγιοι τόποι της Πελοποννήσου».

Βγαίνοντας από το άγριο φαράγγι του Λούσιου βρεθήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Γόρτυνας. Υπήρξε σημαντική αρκαδική πόλη και άκμασε τον 4^ο πχ. αιώνα. Την επισκέφθηκε ο Παυσανίας το 174 μΧ και την βρήκε ως κώμη, όπως αναφέρει στα «Αρκαδικά». Εντυπωσιάζουν τα ερείπια του ναού του Ασκληπιού και τα λουτρά που θεωρούνται πρόδρομος των σύγχρονων λουτρών.

Ο Λούσιος ομαλοποιείται μετά από την αρχαία Γόρτυνα και οι τολμηροί δοκιμάζουν τις αντοχές τους κάνοντας ράφτινγκ αναζητώντας λίγη από τη θεϊκή του δύναμη.

Το σεργιάνι στα μονοπάτια του Λούσιου κράτησε περίπου πέντε ώρες και το λεωφορείο μας μετέφερε στην όμορφη ορεινή Βυτίνα, όπου εγκατασταθήκαμε σε ξενοδοχείο.

Η Βυτίνα 27 Οκτωβρίου. Είναι ένα ορεινό κεφαλοχώρι σε υψόμετρο 1.033 μέτρων φωλιασμένο στις βόρειες υπώρειες του όρους Μαίναλο. Όσο πλησιάζεις τη Βυτίνα σου αποσπούν την προσοχή, η πέτρα που ντύνει τα παλιά αρχοντικά, το κόκκινο από τις στέγες και το πράσινο από τα έλατα του Μαίναλου. Μαγεύει τους επισκέπτες όλες τις εποχές του έτους, άλλοτε με τα χιόνια, την άνοιξη με τα λουλούδια, το καλοκαίρι με τη δροσιά και το φθινόπωρο με την πανδαισία των χρωμάτων στα δέντρα. Απέχει δε λίγα χιλιόμετρα από το χιονοδρομικό της Οστρακίνας στο όρος Μαίναλο. Από τη Βυτίνα κατάγονταν ο αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού Δημακόπουλος Ιωάννης, ο οποίος συμμετείχε ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση του 1866 και έπεσε υπέρ πατρίδας στην ανατίναξη του Αρκαδίου.

Νωρίς το πρωί βρεθήκαμε στο εντυπωσιακό χωριό Πιάνα (υψ1062μ) με σκοπό να πεζοπορήσουμε ίσαμε το χωριό Ελάτη. Στο χωριό αυτό υπήρχαν αρκετοί φούρνοι στον περίβολο του ναού της Παναγίας της Πολυκαμένης, στους οποίους οι γυναίκες και τα παιδιά έφτιαχναν καθημερινά το ψωμί για τους αγωνιστές του 1821. Σήμερα σώζεται ένας παραδοσιακός ξυλόφουρνος.

Από το χωριό Πιάνα το μονοπάτι μας οδήγησε σε κάθετα βράχια, που βρίσκεται η σπηλιά του τραγοπόδαρου θεού Πάνα. Το Μαίναλο υπήρξε το λημέρι του Πάνα και αποτέλεσε υλικό έμπνευσης, για να γραφούν αρκετοί μύθοι που διατηρούνται μέχρι σήμερα. Στη συνέχεια το κατηφορικό μονοπάτι μας οδήγησε στην κοίτη του Αρκουδορέματος (υψ1.100μ), το οποίο είναι κατάφυτο από πρίνους, λιόπρινα, σφεντάμια, τρεμιθιές και άλλα δασικά δέντρα. Τους πρίνους διαδέχθηκαν τα έλατα που ξεπερνούσαν το χωριό του προορισμού μας Ελάτη, αρκετά χιλιόμετρα.

Μέσα στο Αρκουδόρεμα συναντήσαμε τα λείψανα του παλιού χωριού Αρκουδόρεμα των χρόνων της Τουρκοκρατίας, που είναι το δεύτερο από τα δυο Κολοκοτρωνέικα χωριά σε μικρή απόσταση από το Λιμποβίτσι. Το μόνο που έχει απομείνει είναι η εκκλησία της Παναγίας του 1719.

Το χωριό Λιμποβίτσι (υψ1200μ) βρίσκεται στην καρδιά του ελατοσκέπαστου Μαίναλου σε μια απέραντη γαλήνη και αρμονία της φύσης. Σήμερα είναι ακατοίκητο, στέκεται όμως ο ναός του Αγίου Ιωάννη, μια πηγή με κρυστάλλινο κατάκρυο νερό, ένα καφενεδάκι και το ανακαινισθέν σπίτι των Κολοκοτρωναίων από τον αείμνηστο Π. Αγγελόπουλο, που μαρτυρούν την ύπαρξη του.

Ως τόπος προσκυνήματος προσελκύει πλήθος επισκεπτών καθημερινά. Είναι το χωριό που εξέθρεψε την απροσκύνητη και αδούλωτη γενιά των Κολοκοτρωναίων. Είναι το χωριό του ελευθερωτή του Έθνους Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Στη συνέχεια πραγματοποιήσαμε αρκετά ανεβοκατεβάσματα με ήπιες και δύσκολες υψομετρικές διαφορές μέσα σε ελατοκαλυμμένες πλαγιές, φαράγγια και λιβάδια. Διανύσαμε 22 χιλιόμετρα και μετά από 8 ώρες ευχάριστης πορείας φθάσαμε στην Τρανή Βρύση του παραδοσιακού χωριού Ελάτη (υψ1220μ). Κάποτε λέγονταν Γαρζενίκος, που στα σλάβικα σημαίνει «Πόλη του δάσους».

Βυτίνα-Μαγούλιανα 28 Οκτωβρίου: Η 28^η Οκτωβρίου είναι Εθνική εορτή των Ελλήνων, ημέρα περηφάνιας και ψυχικής ανάτασης. Η πατρίδα μας διέρχεται τον όγδοο χρόνο οικονομικής κρίσης, έγινε αποικία των δανειστών, υποθηκεύτηκε για 99 χρόνια, διαλύθηκε ο κοινωνικός ιστός, σπίτια βγαίνουν στο σφυρί, άνθρωποι αυτοκτονούν και όλα αυτά από την ανικανότητα των πολιτικών μας. Στις 21-10-2017 η υπουργός τουρισμού κ. Κουντουρά σε πρωινή εκπομπή του ΣΚΑΙ δήλωσε. «Ο κόσμος δεν τρώει από τα σκουπίδια, φέραμε ανάπτυξη...».

Από την όμορφη Βυτίνα ξεκινήσαμε με προορισμό το Χωριό Μαγούλιανα, ακολουθώντας ένα παλαιό μονοπάτι το οποίο ελίσσονταν μέσα στις βελανιδιές, τρεμιθιές πρίνους κλπ και μας κατέβασε στην κοίτη του ρέματος Πάτη. Ο γιδοβοσκός καθισμένος ψηλά στο πλάι σε ένα χαράκι με το σουσάλι του (φλογέρα), μας ξετρέλανε με διάφορους γλυκούς σκοπούς στην απέραντη γαλήνη που επικρατούσε. Σταματήσαμε ακίνητοι για κάμποση ώρα για να απολαύσουμε την γλυκιά μελωδία που ακούγαμε. Για μια στιγμή νομίσαμε, ότι ίσως ήταν ο Πάνας που μας καλωσόριζε στα λημέρια του. Θυμηθήκαμε το παλιό τραγούδι. « Ο βοσκός με τη φλογέρα που παίζε κάποια βραδιά…». Αυτό ήταν το αποκορύφωμα της πορεία μας, που δεν το συναντάς εύκολα.

Διαβήκαμε δυο μεγάλα πέτρινα τοξωτά γεφύρια και πολλά ξύλινα, ύστερα πήραμε μια μεγάλη ανηφόρα μέσα στο δάσος, η οποία μας έφερε στο παραδοσιακό χωριό Νυμφασία (υψ840μ), «το χωριό των νυμφών».

Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε η επίσκεψη στη γυναικεία μονή Κερνίτσας (υψ840μ), που κτίστηκε το 1386 και είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η θέση της ανάμεσα σε ψηλά βράχια της δίνει φυσική οχύρωση. Στη μονή λειτούργησε κρυφό σχολειό, υπήρξε καταφύγιο κατατρεγμένων πατριωτών, ενώ το 1821 ο Ιωάννης Κολοκοτρώνης έστειλε εκεί την οικογένεια του για προστασία από τους Τούρκους. Τη μονή κατέστρεψε και λεηλάτησε το 1825 ο Ιμπραήμ, την οποία ξανάχτισαν στη ίδια θέση.

Ο καιρός μπούκωσε απότομα και άρχισε να βρέχει για τουλάχιστο δυο ώρες. Η πορεία συνεχίστηκε υπό βροχή μέσα σε δάση με οξιές, βελανιδιές και έλατα. Μετά από εφτά ώρες ευχάριστης πορείας καταλήξαμε στο χωριό Μαγούλιανα (υψ1365μ) διανύοντας 14 χιλιόμετρα. Το Χωριό ιδρύθηκε από το 1530-1600 μΧ από πέντε οικισμούς, είναι αμφιθεατρικά κτισμένο με θέα προς το κεντρικό Μαίναλο.

Κυριακή 29 Οκτωβρίου. Το ορεινό κεφαλοχώρι Βαλτεσινίκο (υψ1.140μ) είναι κτισμένο σε μια βόρεια πλαγιά του όρους Μαίναλο, έχει ανακηρυχτεί παραδοσιακός οικισμός και το 1821 αποτέλεσε ορμητήριο του Θ. Κολοκοτρώνη.

Από εκεί ακολουθήσαμε ένα μονοπάτι που ελίσσονταν μέσα σε πλαγιές, φαράγγια και λιβάδια κατάφυτα με έλατα. Πραγματοποιήσαμε πολλά ανεβοκατεβάσματα με δύσκολες και ‘ήπιες υψομετρικές διαφορές, ενώ μια ώρα πριν φθάσουμε στα όμορφα Λαγκάδια (υψ 850-1050μ) βαδίζαμε σε βελανιδιές και άλλα δασικά δέντρα. Η όλη ευχάριστη πορεία μας πήρες 6 ώρες διανύοντας 12,8 χιλιόμετρα.

Τα Λαγκάδια είναι ένα αριστούργημα της φύσης αλλά και των ανθρώπων που έκτισαν τον 13^ο αιώνα αξιοθαύμαστα αρχιτεκτονικά πέτρινα σπίτια και σοκάκια. Εντυπωσιάζουν η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών με το πέτρινο ρολόι, η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που κτίστηκε το 1808 και το μοναδικής αρχιτεκτονικής κατασκευής Γυμνάσιο του 1868. Είναι πατρίδα των κοτζαμπάσηδων Δεληγιάννηδων και πολιτικών. Όλοι μείναμε κατενθουσιασμένοι με αυτά που είδαμε και μάθαμε.

Το βράδυ στον Πειραιά επιβιβαστήκαμε στο πλοίο της επιστροφής για την όμορφη Κρήτη μας. Αντλήσαμε πολλές ανάσες ζωής, αφού επισκεφθήκαμε τα λημέρια του ήρωα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, πατήσαμε πάνω στα βήματα του και των άλλων ηρών. Και να μην ξεχνάμε ότι ορειβασία σημαίνει ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.

Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Ορειβατικό Σύλλογο Ηρακλείου που διοργάνωσε την εκδρομή, τον ακούραστο αρχηγό μας Σπύρο Καλεμάκη και τον άριστο οδηγό γνώστη των μονοπατιών και της ιστορίας Αθανάσιο Χωματά από την Τρίπολη.-

Πηγές: 1) Βιβλίο ΠΕΛΟΠΌΝΝΗΣΟΣ Ορεινή Αρκαδία του Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης, εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ.

2) Βικιπαίδεια.